HEAD ON

Dat zie je niet vaak: een film over homoseksualiteit binnen de gemeenschap van Griekse immigranten in Australië. Maar in haar drang dit onderwerp tot een hip-snelle, confronterende film te verwerken overschreeuwt Ana Kokkinos zichzelf.

De Australische regisseuse Ana Kokkinos maakt het zich in haar speelfilmdebuut Head on niet makkelijk. Want met haar hoofdpersoon, de jonge Grieks-Australische homo Ari, heeft ze een harde noot te kraken. Als een ware ‘rebel without a cause’ laten zijn gevoelens zich vooral vertalen in negatieve termen. Hij weet vooral wat hij niet wil: net zo worden als zijn ouders bijvoorbeeld. Die zwelgen nog steeds in hun laatste gloriedagen, toen ze zich in de jaren zeventig verzetten tegen het Griekse kolonelsregime, en lijken zich nu voorgoed te hebben verzoend met een plaats aan de zijlijn, net als de rest van de Griekse gemeenschap in Melbourne.
En net zomin als een derde-generatie-immigrant was Ari zonder twijfel liever geen homo geweest. In de eerste plaats omdat dat wel eens afbreuk zou kunnen doen aan zijn stoere imago, en verder omdat hij zich daarmee binnen de Griekse machocultuur bepaald niet populair maakt. Zelfhaat, verwarring, frustratie, verzwijgen van zijn geaardheid, tegen alles en iedereen aanschoppen; zie daar maar eens een aansprekend personage van te maken.

Vlammende retoriek
Kokkinos, die haar film baseerde op de roman ‘Loaded’ van Christos Tsiolkas, doet in dat opzicht een verrassende en moedige keuze: ze negeert botweg de eis dat je je moet kunnen inleven in een hoofdpersonage. Met haar co-scenaristen Andrew Bovell en Mia Robertson weigert ze categorisch haar hoofdpersoon te voorzien van een karaktertrek, een emotie of zelfs maar een verloren moment waarmee de doorsneekijker zich onmiddellijk kan identificeren. Liever gaat ze uit van de ‘feiten’: Ari ontmoet leuke jongen, gaat niet op diens avances in, heeft anonieme seks met een keukenhulp, koopt drugs, gebruikt, gokt, leent geld, koopt meer drugs, ruziet met vader, verkoopt drugs, bemoeit zich met het liefdesleven van zijn zus, doet Grieks dansje, heeft halfslachtige seks met meisje, wil het huis uit.
Het is verleidelijk hier in de strijd te werpen dat Kokkinos een voormalig advocate is. ‘Kijk eens hoe moeilijk hij het heeft’, zo spreekt ze de jury/kijker toe. Liever dan het publiek direct in de ziel te treffen gaat Kokkinos op deze manier uit van diens vooropgestelde sympathie voor slachtoffers en onderdrukten. En als een echte juriste probeert ze deze sympathie verder op te pompen met vlammende retoriek: Head on wordt verteld in een razend tempo, is knap gemonteerd, gooit hip, Christopher Doyle-achtig camerawerk in de strijd en biedt, net als elk pakkend betoog, een doorkijkje naar de sensationelere kanten van het verhaal.
Dat Kokkinos op deze manier de moeilijkheden van jong & homo zijn binnen de Grieks-Australische cultuur er met ferme slagen inhamert, is wellicht prima voor een publiek dat homoseksualiteit nog een als ‘hot issue’ bestempelt. Zo merkte het Amerikaanse vakblad Variety juichend op dat dit krachtige statement ongetwijfeld veel discussie zal doen oplaaien. De meer verlichte Europese arthousebezoeker — de enige die Head on in Nederland waarschijnlijk zal bereiken — blijft echter met lege handen achter. Hij weet waar Ari’s frustraties vandaan komen – dat wordt hem door de film immers voldoende duidelijk gemaakt – maar ze willen, bij gebrek aan geleverde identificatie, maar niet echt ‘voelbaar’ worden.

Oude koe
Head on volgt nauwkeurig het stramien van honderden andere homofilms. Het overbekende homofilm-jargon trekt in polonaise voorbij: de afwijzende vader, de niet-begrijpende moeder die wanhopig contact met haar zoon zoekt, het rusteloze zoeken naar seks, de duistere nichtenbar, de openlijk nichterige vriend die zich — trots maar tragisch — met flamboyante travestie opzettelijk buiten de maatschappij plaatst. Uiteraard is ook de homofobe-politieagent-met-doorgeslagen-sadistische-trekjes weer van de partij. Zeker nu we verwend zijn geweest met geslaagde films-met-homoseksueel-thema als East palace, west palace en Fucking Åmål, heeft deze film een hoog daar-gaan-we-weer-gehalte.
Juist daardoor irriteert het dat Kokkinos zich behoorlijk vaak laat verleiden tot belangrijk doen over haar zelfverklaard explosieve materiaal. Klein voorbeeld is hoe er in dit soort films met een simpele joint wordt omgesprongen: altijd bij het inhaleren en uitblazen de ogen een beetje dichtgeknepen, met een naar de einder starende blik van ‘wauw man, te gekke wiet zeg’. Irritanter nog zijn de overspannen nadrukkelijke seksscènes: zogenaamd confronterend, want eerlijk en expliciet; maar in feite hard, onerotisch en onaangenaam. Vervelende bijkomstigheid daarvan is dat de oude koe ‘hoe zieliger de homo, des te gratuiter de seks’ weer eens uit de sloot wordt gehesen.
Maar echt storend is het dat de kale, harde toon die Kokkinos met haar seksscènes aanslaat, uitroeptekens in haar betoog plaatst waar gedachtenstreepjes meer op zijn plaats waren geweest. De scènes hadden bijvoorbeeld mooi de emotionele afzondering kunnen verbeelden, nu zijn ze in al hun afstotelijkheid slechts illustraties van het Schokkende Leven der Homo’s. De Grieks-Australische homo’s hadden zich een minder schreeuwerige advocaat kunnen wensen.

Chris Buur