DIS-MOI QUE JE RÊVE

De nieuwe film van Claude Mouriéras is een onalledaags portret van een onalledaagse Franse boerenfamilie. Achter het chaotische geschreeuw en de rondvliegende borden schuilt een balans die door niets verstoord kan worden. Niet door een psychiater, een liefje of een onthuld geheim. Het gezin is onwrikbaar in zijn chaos.

Dat de scheidslijn tussen ‘gekken’ en normale mensen flinterdun is, laat Claude Mouriéras maar weer zien in Dis-moi que je rêve, zijn nieuwste film (na Sale Gosse uit 1995) over een tamelijk losgeslagen boerenfamilie in een gehucht in de Franse Alpen.
Hoofdpersoon is de 19-jarige achterlijke boerenzoon Julien Ducret, die het liefst praat met zijn lievelingskoe. Omdat hij zijn ontluikende seksuele behoeften niet kan sturen, vergrijpt hij zich aan het liefje van zijn broer. Gek is hij toch niet te noemen, binnen het huishouden van Jan Steen waarin hij opgroeit. Gezinsleden tetteren permanent door elkaar heen, zonder ooit naar elkaar te luisteren, en borden vliegen door de kamer als de tafel gedekt moet worden. Moeder (Muriel Mayette) wuift alle problemen weg met een glimlach, vader probeert te communiceren met de kosmonauten in de ruimte, broer en zus zijn druk met puberproblemen en oma verkeert schijnbaar op de rand van dementie.
De psychiater, die het gezin bezoekt ter observatie van de geestelijk gestoorde Julien, ziet er na een enkele sessie al geen heil meer in: het gezin Ducret is gedoemd tot chaos.

Kaartenhuis
Toch gaat achter die chaos een strak geordend patroon schuil, dat zorgvuldig een geheim bedekt: er is nog een zoon, zo verklapt oma vanuit haar rolstoel tijdens een gezinstherapie. Hij is gehandicapt geboren en door zijn ouders voorgoed achtergelaten in een zwakzinnigeninrichting. Het is alsof een bom ontploft bij het onthullen van deze waarheid. Julien is de enige die kalm blijft en doet wat hij moet doen. Hij ontvoert zijn broer uit het instituut.
Mouriéras gebruikt zijn ervaring als documentairemaker om een zo waarheidsgetrouw mogelijk familieportret te maken. Het zwiepen van de camera, het fletse licht en de schijnbare improvisaties brengen het Dogma-manifest in herinnering. Het is vast geen toeval dat de film ook qua thematiek (het gezinsgeheim, de idealisering van zwakzinnigheid) lijkt op films als Festen en The idiots. Ook de casting getuigt van een documentaire aanpak. Voor de rol van Julien koos Mouriéras de 19-jarige locale snowboard kampioen en wiskundestudent Vincent Dénériaz, die nog nooit eerder had geacteerd.
Ondanks de voortreffelijke acteursregie dreigt Dis-moi que je rêve uit de bocht te vliegen, zozeer stapelen de rampen, veroorzaakt door Julien en de zijnen, zich op zonder tot een oplossing te komen. Dat zou geen punt zijn als de film zich had ontpopt tot een Franse Familie Flodder. Het probleem is dat Mouriéras het allemaal serieus bedoeld heeft, waardoor het verhaal aan geloofwaardigheid inboet. Want waarom schakelt een eenvoudig boerengezin, dat in afzondering leeft en een groot geheim verbergt, de hulp in van een psychiater?
In ieder geval is de eerste indruk van de psychiater juist: dit gezin is niet te helpen, zoals misschien geen enkel gezin te helpen valt. Mouriéras ziet de gezinsstructuur namelijk als een wankel kaartenhuis: "Er kan ieder moment iets verschrikkelijks gebeuren, maar onder elkaar behouden de gezinsleden hun balans." Aan het einde van de film is die balans nauwelijks verschoven. Het grote geheim is geïntegreerd, maar het zal altijd een chaos blijven.

Fleur Jurgens