DE AAP

De opvolger van Beshkempir heet De aap, en is een film over pubers en hun sores. In ruil voor het exotisme van zijn eerdere werk toont de Kirgizische regisseur Aktan Abdikalikov een wereldser film, maar zoals altijd met weinig woorden en veel treffende beelden.

De aap vormt samen met Sel’kincek (beter bekend als La balançoire) en het eerder in Nederland uitgebrachte Beshkempir een trilogie over de groei van kind naar jonge volwassene. Waar Beshkempir een wat folkloristisch aandoende film was, over een jongen die geadopteerd bleek te zijn, is De aap meer universeel, wereldser ook. Dat folkloristische van Beshkempir zat ‘m vooral in de locatie, de kleding en de gewoonten van het volk. En waar La balançoire helemaal in zwart-wit was gedraaid, en Beshkempir af en toe een flard kleur vertoonde, daar presenteert Abdikalikov De aap nu helemaal in kleur. Het toont een soort ontwikkeling die Abdikalikov ook met het gebruik van muziek doorvoert. Die muziek ontbrak in La balançoire, was sporadisch aanwezig in Beshkempir en wordt in het verloop van De aap steeds sterker gebruikt. Abdikalikov kiest daarbij voor het eerst muziek die op westerse leest is geschoeid. Muziek die over de hele wereld, dus ook in Kirgizië, populair is.
Van exotisch naar universeel, het lijkt een bewuste keuze van de regisseur. Ook in het verhaal vind je dat terug. De aap is een film over pubers in het algemeen, hun geslenter, gehang en geknoei met elkaar. Het verhaal lijkt bijna toevallig gesitueerd in Kirgizië. De eerste puber-verliefdheid dient zich aan, het eerste drankje ook, en enige verwantschap met Franse puberfilms over kuierende jongeren dringt zich al snel op. Het blijft allerminst een ver-van-mijn-bed show. Ook in Kirgizie maken pubers een echtscheiding mee, en is vader een alcoholist.

Grote oren
Abdikalikov heeft zijn eigen zoon de hoofdrol gegeven, en de jonge Abdikalikov is goed in zijn puberrol. Hij heeft dat soms onhandig aandoenlijke, dan weer dat irritante dat veel pubers zo kenmerkt. De jongen heeft de onsympathieke naam ‘de aap’ gekregen vanwege zijn grote oren. Hij is in afwachting van militaire dienst en hangt wat rond met zijn vrienden. Het landerige van de film wordt ruw onderbroken door een aantal aangrijpende scènes die tonen hoe de dronkenschap van de vader toch een tikkeltje heftiger is dan Abdikalikov in het begin van zijn film suggereert.
‘De aap’ moet zijn vader na een zuippartij naar huis brengen en treft hem verderop in het verhaal dronken aan voor de badkamerspiegel nadat vrouw en dochter vertrokken zijn. Abdikalikov is een man van weinig woorden en dus vertelt hij alleen met camera en montage, rustig en overtuigend. Dat vader en zoon het moeilijk hebben, blijkt uit een enkele confronterende scène. Er is geen catharsis, geen method-acting, geen bevredigende oplossing. Slechts uit een paar blikken en een paar halve woorden blijkt de bloedband tussen beiden. Heel subtiel wordt duidelijk gemaakt dat ‘de aap’ in een persoonlijk drama verzeild is geraakt. Zijn puberhormonen zorgen er echter ook voor dat hij snel kan terugkeren naar de dagelijkse gang van zaken: gewoon een beetje rondhangen en kattekwaad uithalen.

Gerlinda Heywegen