Thuiskijken – 21 oktober 2015

La vie de Jean-Marie
Het liefdesleven van een herdershond

Uit het niets schoot dit jaar tijdens het IFFR La vie de Jean-Marie naar de top van de Publiekspoll, om ten slotte, na een vertoning onder verre van ideale omstandigheden, naar de vierde plaats in de eindstand te zakken. Niettemin een aangename verrassing, want Peter van Houtens portret van een oude priester in de Franse Pyreneeën is in alle opzichten tegendraadse cinema.

Door Paul van de Graaf

“Over een periode van zes jaar heb ik al met al één jaar op locatie in het Franse deel van Catalonië gefilmd”, vertelt Peter van Houten, die uit het materiaal een film van 160 minuten monteerde. “Ik wilde de kijker de tijd laten beleven zoals die daar hoog in de bergen wordt ervaren. Dat botst met onze tijdsomgang, die gericht is op zo weinig mogelijk stilstand en snelle stappen vooruit.”
La vie de Jean-Marie schetst het leven van een geestdriftige en eigenwijze pastoor, die in de Franse Pyreneeën een waaier aan gestaag krimpende dorpen bedient. Hoewel hij met z’n gammele wagen over smalle weggetjes langs diepe ravijnen scheurt om overal op tijd de mis te kunnen lezen, is met de tergend lange opsomming van de vele kleine parochies, die Jean-Marie in het begin van de film geeft, de toon gezet. Dit is langzame cinema, voor een geduldig publiek. Toch komt er geleidelijk meer vaart in, als het innerlijk conflict van de pastoor onherroepelijk op een dramatische ontknoping afstevent. Van Houten: “Ik was al eerder op de hoogte van zijn hartstochtelijke inborst en heb lang getwijfeld in welk stadium ik dat moest prijsgeven. Uiteindelijk heb ik het naar achteren geschoven, om de suspense langer te bewaren.”

Kluizenaar
Van Houten, opgegroeid in het rijke roomse milieu van Noord-Brabant, is zelf geen belijdend katholiek meer: “Maar ik geloof wel in liefde en harmonie en ik zie de schoonheid van kerkelijke rituelen.”
Het hoofdpersonage van La vie de Jean-Marie groeide op als zoon van een Nederlandse beeldhouwer in Vlaanderen. “Zijn vader was een bewonderaar van de heilige kerkvader Augustinus”, vertelt Van Houten. “Uit afkeer van de moderne consumptiemaatschappij vertrok hij spoorslags met zijn gezin naar de Pyreneeën, om daar een zelfvoorzienend paradijsje te creëren. Zijn kinderen moesten hun specifieke talenten voor die utopische droom inzetten; agrarisch of technisch of anderszins. Toen de bisschop Jean-Maries oudere broer Joost voor het priesterschap uitverkoos, stribbelde vader tevergeefs tegen. Later zou ook Jean-Marie een priesterroeping voelen, na een ontgoocheling in de liefde: de ouders van zijn vriendin hadden hem botweg afgewezen omdat hun vioolspelende dochter te goed zou zijn voor zo’n boerenpummel. Broer Joost, die inmiddels is overleden, zette zich in voor de uitgestotenen van onze maatschappij, om ten slotte zelf hoog in de bergen als kluizenaar te eindigen. Jean-Marie bleef in de wereld.”

Vanuit de heup geschoten
La vie de Jean-Marie is het resultaat van een lange adem en is zonder noemenswaardig budget tot stand gekomen. Van Houten opent zijn schoudertas en toont een compacte camera met laptop: “Alles is hiermee gefilmd en gemonteerd. Ik hoefde Jean-Marie niet te prikkelen om hem aan de praat te krijgen, maar aanvankelijk was hij zich al te zeer bewust van de camera, zodra die pontificaal op zijn gezicht gericht stond. Hij kreeg dan de neiging nogal houterig toneel te spelen. Dus besloot ik hem bijna onmerkbaar vanuit de heup te gaan filmen, waarna hij zich ontpopte als een spontane man die zijn originele gedachten de vrije loop laat. Omdat sommige opnames daardoor nogal schokkerig en rafelig werden, heb ik bij bepaalde scènes de kleuren weg gefilterd en nadrukkelijk harde en ruwe overgangen ingelast. Telkens als hij gewag maakt van God, bijvoorbeeld bij het bewateren van de plantjes of het omploegen van de tuin, wend ik me naar de grijze aarde.”

Hartslag
Na een uitgebreide karakterschets van een even aanstekelijke als aandoenlijke figuur, ontspint zich een klassieke intrige.
“De opbouw van de vertelling is spelenderwijs in de montage ontstaan”, legt Van Houten uit. “Uitgangspunt was de vraag hoe ‘de laatste priester’ van een allengs leeglopende kerk, in een streek die gaandeweg ontvolkt raakt, overeind blijft als de bron opdroogt. Maar al gauw bleek dat er meer te halen viel. Voor veel vrouwen is Jean-Marie een aantrekkelijke vent, terwijl hij op zijn beurt bepaald niet blind is voor vrouwelijke charmes. Dat wrijft en schuurt, want een katholieke priester is nog altijd gehouden aan het celibaat. Die gemiste jeugdliefde laat ik onder de oppervlakte doorsudderen, en als er een nieuwe mogelijke liefde als geschenk uit de hemel komt vallen, rijst de vraag: blijft Jean-Marie zich neerleggen bij de regels van de kerk, of laat hij zich op z’n oude dag deze buitenkans niet afpakken? Wint het geloof of wint de liefde? Vanaf dat moment gaat het tempo omhoog, met snellere cuts, omdat de hartslag en bloedsomloop van de held eveneens omhoog gaan.”

La vie de Jean-Marie |  | Nederland, 2015 | Regie Peter van Houten | op dvd (eigen beheer)

Knap Koreaans kwartet

Een groot succes in eigen land en omstreken, maar ongezien in het Westen: de Zuid-Koreaan­se genrefilm is in bloedvorm. In tegenstelling tot die uit Hollywood, waar actie altijd computer generated is en immer een cape draagt.

Door Rik Herder

Alhoewel meerdere Zuid-Koreaanse arthouse-regisseurs zich in grote populariteit konden verheugen, is de Zuid-Koreaanse genrefilm hier altijd onbekend gebleven. Enkele films bereikten cultstatus, met name het heroïsche trio The Host (Ho Bong-jun), The Chaser (Na Hong-jin) en Oldboy (Park Chan-wook). Maar de commerciële film bleef ongezien. Het is blijkbaar een wet dat alleen in het reservaat van de kunstfilm niet-­Engelstalige films overleven. Bizar en doodzonde.
Want wat komen er toch een heerlijke films uit Zuid-Korea. Veel regisseurs schrijven hun eigen scenario’s en schakelen moeiteloos in toon, genre en emotie. Suspense, slapstick, melodrama en plotseling oprispend geluid wisselen elkaar af in één en dezelfde film. Daarom voelen deze films fris en origineel aan, ook al begeven ze zich op bekend genreterrein. De Zuid-Koreaanse film excelleert in twee genres: de noir thriller en het historisch spektakel. Vorig jaar verschenen van beide soorten twee succesvolle voorbeelden.

The Admiral: Roaring Currents

Vlezige kop
The Admiral: Roaring Currents is zo’n opwindend historisch epos dat Ridley Scotts Exodus, om maar eens wat te noemen, reduceert tot slaapverwekkende zoutpilaar. Die admiraal uit de titel is meneer Yi, de Michiel de Ruyter van Zuid-Korea. Gebruikmakend van lokale stromingen versloeg hij in 1597 met slechts twaalf schepen een Japanse invasie van 330 boten. De zeeheld wordt vertolkt door Choi Min-sik, bekend van Oldboy. Met zijn vlezige kop is hij perfect als de vermoeide ijzervreter die al te veel bloedvergieten heeft gezien. Maar zijn charisma zindert onder zijn dikke harnas.
Ja, het patriottisme druipt er vanaf, maar het is onmogelijk je niet mee te laten voeren. Regisseur Kim Han-min (War of the Arrows) bouwt de suspense knap op: ook al weet je wie deze slag wint, je zit op het puntje van je stoel. Beeldschoon versplintert het timmerwerk, zwaar hangt de rook uit de kanonnen. Een blockbuster die meer spektakel biedt dan de zoveelste Marvel. Geen wonder dat dit de meest succesvolle Zuid-Koreaanse film uit de geschiedenis werd.

Kundo: Age of the Rampant

Swing
Nog een peperduur en ambitieus historisch spektakel: waar The Admiral kiest voor pathos, gaat Kundo: Age of the Rampant voor de swing. De jonge regisseur Yun Jong-bin maakte eerder naam met Nameless Gangster, een retro-cool gangsterepos. Dit bruisende martial arts-spektakel is een feest van een film.
Op een groots canvas van weidse berglandschappen en groene wouden spelen gevatte kungfu-bandieten een kat-en-muisspel met de lokale machthebber. Wat hij steelt van de armen, pakken zij terug. Begeleid door spaghettiwesternmuziek meandert het verhaal over arme slagerszoon Hu Jung-woo breeduit. Die transformeert zich, naar westerse maatstaven tergend langzaam, van sjofel bijfiguur tot stralend middelpunt. Pas na een uur is hij lid van de bende, waar zijn vaardigheden met het slagersmes hem goed van pas komen. Het verhaal zigzagt verder tot een onvermijdelijke climax in het bamboebos. Ondertussen zijn dan heel wat helden gesneuveld. Want in de Zuid-Koreaanse film kan iedereen sterven: ook de moeder die vecht met haar baby op de arm. Het geeft Kundo extra kracht.

A Hard Day

Smokkelklus
De twee moderne films in dit Koreaanse kwartet zijn een stuk duisterder. In A Hard Day beleeft rechercheur Go de zwaarste dag uit zijn leven: hij is te laat voor zijn moeders begrafenis omdat hij iemand heeft aangereden. Wat is een betere plek om een lijk te verstoppen dan een doodskist die toch al de oven ingaat? Sorry moeder… Alles lijkt opgelost, tot Go een telefoontje krijgt van iemand die claimt alles gezien te hebben. Met satanisch genoegen zet regisseur Kim Seong-hoon zijn hoofdpersoon de duimschroeven aan. A Hard Day bevat bekend materiaal maar voelt toch fris. Het tempo ligt hoog en de plotwendingen doen denken aan de Coen Brothers. Een fijne, inktzwarte thriller.
Thriller-drama Haemoo kiest alleen voor donkerte en biedt daarbij geen sprankje licht of lol. Dat zou je on-Koreaans kunnen noemen. Regisseur Shim Sung-bo schreef samen met Bong Joon-ho (The Host) het scenario; eerder penden zij de klassieker Memories of Murder.
Met amper genoeg vangst om brandstof te kopen, voelt een oude kapitein zich gedwongen om een smokkelklus aan te nemen. Midden op zee neemt hij een groep Koreaans-Chinese migranten aan boord. Knap wordt deze groep geschetst als echte mensen, en ook zo benaderd door de crew, dus niet als lading. Maar als het jongste crewlid valt voor een vrouw lopen de spanningen snel op. Uiteindelijk ontpopt de kapitein zich als een meedogenloos dictator en ontspoort de film helaas in ongeloofwaardig bloedvergieten. Een hit in het thuisland, waar de film gewoon als zomerblockbuster werd uitgebracht. Fascinerend in zijn somberte, aanvankelijk warm in zijn menselijkheid maar uiteindelijk afstompend in zijn wreedheid.

Haemoo

The Admiral: Roaring Currents |  | Zuid-Korea, 2014 | Regie Han-min Kim | op dvd en blu-ray (Splendid)

Kundo, Age of the Rampant |  | Zuid-Korea, 2014 | Regie Jong-bin Yun | op dvd en blu-ray (Amasia)

A Hard Day |  | Zuid-Korea, 2014 | Regie Seong-hoon Kim | op import-dvd en blu-ray (Studio Canal, r0)

Haemoo |  | Zuid-Korea, 2014 | Regie Sung-bo Shim | op import-dvd (Deltamac, r3/C)

Import

Het beste uit het internationale aanbod voor thuiskijkers deze maand, geselecteerd door Boudisque (boudisque.nl).

In Cold Blood | Richard Brooks’ meesterwerk in zwart-wit is minstens even indrukwekkend als Truman Capote’s gelijknamige non-fictie moordreportage. In Cold Blood is New Hollywood bij uitstek: daadwerkelijk geschoten in Holcomb, Kansas, zelfs in de kamers waar op 15 november 1959 de moorden werden gepleegd. dvd/blu-ray (r1/A) | Criterion

A Child Is Waiting | John Cassavetes’ poging tot commerciële cinema was gelijk een gewaagde: de regisseur schoot echt in een kliniek voor verstandelijk gehandicapten. Daar twisten de hoofd­dokter (Burt Lancaster) en een recen­te aangenomen vrouw (Judy Garland) over de beste manier om voor de kinderen te zorgen: met discipline of te­derheid? blu-ray (r1/A) | KINO

The Quiet Man | Met The Quiet Man ging regisseur John Ford terug naar Ierland, het land van zijn ouders. Hij vertelt daar het verhaal van Sean Thornton (John Wayne), een Iers/Amerikaanse bokser die na een ongeluk in de ring terugkeert naar zijn geboorteplaats en de liefde vindt. blu-ray (r2/B) | Masters of Cinema

Shane | Een van de grote westernklassiekers. George Stevens’ Shane is een archetypische film over een mysterieuze man (Alan Ladd) die verstrikt raakt in een feudaal conflict tussen een familie en de kwade veehouder Ryker. Shane kiest de kant van de familie en moet de wapens weer oppakken om de dag te redden. blu-ray (r2/B) | Masters of Cinema

Manglehorn | Na zijn stonerperiode kwam David Gorden Green terug met serieuzere dramafilms. Vooral Joe was een prachtig gelegenheid voor Nicolas Cage om zijn acteerwerk weer eens aan het scherpen. Met Manglehorn geeft de regisseur nu Al Pacino een kans, als slotenmaker met gebroken hart die zijn leven probeert te beteren. dvd/blu-ray (r2/B) | Artificial Eye