Schouw/Spelers: Thekla Reuten

Hoe acteren Nederlandse filmacteurs? Deze maand Gouden Kalf-winnaar Thekla Reuten, een ster met internationale allure die zich even vanzelfsprekend de rol van huisvrouw aanmeet als die van mysterieuze huurmoordenaar.

De wereld van Narcosis (2022) begint op zijn kop, het beeld over zijn as gekanteld. Het weerspiegelt de emotionele staat waarin Merel verkeert nadat haar man omkwam bij een duikexpeditie. Het paradijs op aarde is haar ontnomen, haar familieleven brokkelt af. Ze staat er nu alleen voor in het opvoeden van twee kinderen en het ophoesten van de hypotheek, een druk die haar bijna verplettert.

Thekla Reuten speelt deze rouwende vrouw met een pijnlijke geloofwaardigheid. Verdriet, stress en vermoeidheid maken zich van Merel meester. Haar lichaamshouding is die van iemand die alles wegstopt, maar niet kan verbergen dat ze van binnen lijdt. Reutens ogen beginnen zelfs vaal en glazig aan te zien. Een tragedie, want juist Reutens glimmende blauwe ogen spreken zo vaak namens haar sterke personages.

Op de vorige editie van het Nederlands Film Festival won Reuten het Gouden Kalf voor beste hoofdrol voor deze veeleisende rol. Een toepasselijke beloning voor een indrukwekkend oeuvre dat meer dan vijfentwintig jaar beslaat. Haar eerste bioscoopfilm leverde haar destijds meteen al een Kalf-nominatie op: haar bijrol in De trip van Teetje (1998).

De geweldige film van Paula van der Oest gaat over de louche zakenman Teetje, die investeert in een groot Russisch schip dat buiten de Rotterdamse haven aan de ketting ligt. Reuten speelt zijn naïeve vriendinnetje. In een van de eerste scènes geeft hij haar een Rolex cadeau. De verbazing op haar gezicht is heerlijk oprecht: ze weet niet eens wat een Rolex is of hoeveel zo’n ding kost, maar begrijpt direct dat ze geen gestolen waar moet aannemen.

Vergeleken met Teetje is ze de onschuld zelve, maar aan boord van dat schip raakt ze verliefd op een van de Russische schippers. Haar felblauwe ogen kunnen dat niet verhullen. De scène waarin ze voor alle schippers een karaokeversie van René Frogers ‘Alles kan een mens gelukkig maken’ zingt, en ondertussen haar ogen niet van die ene Rus kan houden, is een parel van de Nederlandse cinema en geeft meteen de ster die Reuten zou worden prijs.

De vrouw die meer voelt of weet dan ze in eerste instantie laat blijken, kwam vaker terug in Reutens rollen. Iemand die het spel der verleiding kent en mannen om haar vingers kan winden. Of iemand die haar diepste gevoelens zelfs voor haar dierbaren verborgen kan houden. In Anton Corbijns The American (2010) ontregelt één blik van Reutens Mathilde de ingetogen routine van George Clooney’s opgejaagde moordenaar Jack. Ze is zelf ook een moordenaar en weet dat sommige blikken dodelijker zijn dan kogels.

Reuten speelde slechts in één aflevering van de hitserie Lost (2004-2010), maar het is wel gelijk een onvergetelijke rol, als een mysterieuze personal shopper in Berlijn die een groots en gevaarlijk geheim bij zich draagt. Zo kijk je dus naar iemand die een rol speelt die een rol speelt. Elk laag van Reutens metaspel geloof je, wat de onvermijdelijke bloederige confrontaties extra tragisch en fatalistisch maakt.

Reuten spreekt vijf talen. Mede daarom zien we haar in vele internationale producties. In The American en Lost zorgt haar Europese achtergrond voor een extra sluier. Haar Engels is feilloos, maar verraadt soms wel een continentale afkomst, een geheimzinnig aura dat werkt voor films en series vol intrige.

Zie ook de toepasselijke casting in de ondergewaardeerde ‘sexspionage-thriller’ Red Sparrow (2018), waarin Reuten – met sterk Slavisch accent – een mentor speelt van een Russische balletdanser/spion (Jennifer Lawrence). Reuten meet zich die calculerende personages in een wereld van seks, macht, intrige, verleiding en geweld moeiteloos aan.

Het maakt haar rol in Narcosis extra indrukwekkend, ultiem back to basics, het gewicht van de hele wereld dat rust op de schouders van een alledaagse vrouw. Reuten draagt die film, want Merels moeizame rouwverwerking fungeert als de emotionele motor van Narcosis. Een scherp contrast met die wereldse vrouwen: een personage dat geen grip heeft op de situatie, niet meer de controle heeft. Schuchter beweegt ze zich door het leven, want elke tegenslag kan haar nog verder ontregelen.

In zekere zin is Reuten hier kwetsbaarder dan ooit, maar in het extreem intieme spel schuilt ook een onfeilbaarheid. Geheel overtuigend laat Reuten de veerkracht van de mens zien, die zichzelf zelfs onder de meest verpletterende omstandigheden weer in het zadel kan hijsen. Dankzij Reutens spel geloof je dat Merel haar wereld weer recht kan zetten.

Thekla Reuten is op het Nederlands Film Festival te zien in de korte film Ik ben geen robot van Victoria Warmerdam, die door Filmkrant werd geïnterviewd.