Duidelijk #7

Eindscènes maken alles duidelijk, of juist niet. Deze maand: een epiloog bij Kieslowski’s Dekalog van vorige maand. En: maffiafilm Gomorra.

…maakt. In het huis van de tragedie blijkt ook nog een kamertje te zijn dat luchtig is, gevuld met twee broers die van hun vader een postzegelverzameling erven en zozeer door de filateliemaffia worden meegezogen dat ze uiteindelijk in die vader veranderen, met dezelfde hartstochtelijke passie voor verzamelen. Papa, ik lijk steeds meer op jou. Niet tragisch uitgesproken, maar met een gulle lach. Handen op elkaar. En nu, een maand later, na alle tien de films, lopen al die figuren van dat appartementencomplex in mijn hoofd door elkaar heen. Ze maken soms een praatje, passeren elkaar dan weer zwijgend op de gang, zijn thee aan het zetten, zien hun hele leven binnen een fractie van een seconde op z’n kop gezet worden, gaan weer door met leven, zitten op een bankje, twijfelen aan zichzelf. Ze interacteren met elkaar in mijn hoofd zoals ik eigenlijk alleen ken van romans. Een boek als Het leven: Een gebruiksaanwijzing van George Perec, ook een appartementencomplex, op drie verschillende verdiepingen, met mensen die langs elkaar heen schuren, daar lijkt het op! Aan het eind, in je verbeelding, is Dekalog een roman. De enige roman uit de filmgeschiedenis. “En uiteindelijk is het leven slechts een gebruiksaanwijzing.”

Gelukkig geldt dat voor meer films. Dat het gebruiksaanwijzingen zijn.

Oh, voordat ik het vergeet, zeg, jij, interviewer? Jij die hier de dingen duidelijk moest regelen? Rot eens op! Het is mooi geweest, vind je niet? Aan alles komt een einde… Goed, een ander appartementencomplex dus maar. En een andere maffia. Uit Napels dit keer. Een gebouw vol met mensen, een broeinest van handel, wheels and deals, waar jongens opgroeien, waar mannen langskomen om geld te betalen en geld weer op te halen, een wespennest van wapens, iedereen afhankelijk van iedereen, met bovenin een Koningin, de enige vruchtbare. Gomorra van Matteo Garrone verbeeld dit wespennest. Het is gebaseerd op dat boek van de schrijver die nu ineens bedreigd wordt en waarvoor door heel Italië lezingen worden gegeven waar mensen delen van het boek voorlezen, uit protest, zodat de daden van de camorra, de Napolitaanse maffia, voor iedereen hoorbaar zijn. Alsof iedereen dat nog niet wist.

Dat hele voorlezen is natuurlijk volstrekt zinloos, en het mooie is dat de film zo goed laat zien waarom dat zo is. Als het boek ook maar enigszins gebaseerd is op het leven van schrijver Roberto Savione, dan kan de man toch werkelijk nauwelijks verbaasd zijn dat dit hem overkomt. Hij moet misschien wel Italië verlaten! De film toont namelijk in al zijn realisme: alles hangt met alles samen, dit is een samenleving in zijn meest evolutionaire vorm, die kan je niet zo even uit elkaar trekken, of weg manipuleren, want je kan daar niet zo maar uitstappen, het is een vesting die je alleen maar kan overwinnen door het totaal te vernietigen. En tot die tijd doen de bewoners van het appartementencomplex het zelf wel. Hier zal het nooit tot overbevolking geraken, letterlijk: survival of the fittest. En ja, dat waren die twee jongens niet, die een aantal keer te zien zijn in Gomorra: ze konden nog zo leuk met hun wapens klooien in hun zwembroeken, uiteindelijk belanden ze net als bijna alle werkbijen bovenop een shovel, treurig neergeschoten op het strand van Napels, weggereden in de nacht. Afvalverwerking…

(wordt vervolgd)