Boeken: Made Men: The Story of Goodfellas

Voor het dertigjarig bestaan van Goodfellas duikt filmjournalist Glenn Kenny in de ontstaans­geschiedenis van de gangster­klassieker die de filmcarrière van Martin Scorsese een nieuw elan gaf. Made Men: The Story of Goodfellas grossiert in sappige anek­dotes, fijnzinnige analyses en fascinerende wetenswaardig­heden.

Met Goodfellas ‘herdefinieerde’ filmmaker Martin Scorsese de gangsterfilm, omdat het verhaal draait om ‘gewone jongens’, schrijft filmjournalist Glenn Kenny in zijn nieuwe boek Made Men: The Story of Goodfellas. Hij grijpt in de proloog terug op een interview dat hij in 1989 met Scorsese had. De Amerikaan met Italiaanse roots blikte toen met grote bevlogenheid vooruit op zijn nieuwe project dat qua stijl “zwaar beïnvloed” was “door documentaires, televisiereportages en de tabloids”.

Vervolgens omschrijft Kenny nauwgezet hoe het allemaal begon; hoe Scorsese midden jaren tachtig nadat zijn carrière min of meer in het slop is geraakt in aanraking komt met het boek Wiseguy. De door misdaadjournalist Nicholas Pileggi geschreven bestseller draait om gangster Henry Hill en zijn kompanen in de New Yorkse onderwereld. Pileggi vertelt in gesprek met Kenny hoe hij de zware jongens voor zich wist te winnen via hun eetlust. Met gebakken karbonaadjes in het vooruitzicht wist hij ze te verleiden een boekje open te doen over hun schimmige bezigheden. Het boekt blijkt een feest der herkenning voor Scorsese die in de jaren veertig en vijftig opgroeit tussen de maffiosi in Little Italy. Henry Hill (in Goodfellas gespeeld door Ray Liotta) blijkt op zijn beurt een groot bewonderaar van Scorsese.

Dus lijkt het alsof alle neuzen dezelfde kant opstaan: Scorsese en Pileggi beginnen te schrijven aan het script. Allerlei onfortuinlijkheden gooien vervolgens roet in het eten. Kenny schetst ze met veel humor, zoals wanneer een topman van filmstudio Warner suggereert dat Scorsese voor de rollen van Henry en zijn echtgenote Karen (een geweldige rol van Lorraine Bracco) Tom Cruise en Madonna zou moeten casten. Achteraf gezien is dit een hilarische voorstel omdat Goodfellas juist zo’n bijzonder ongekunstelde mix is van New Yorkse acteurs, New Yorkse criminelen en New Yorkse dienders. Hoewel Scorsese om het budget rond te krijgen wel een ster moet inhuren.

Nadat Liotta en Joe Pesci (als de temperamentvolle Tommy) al zijn gecast, tekent Robert De Niro voor de rol van Jimmy Conway. Door de casting van de acteur blijken investeerders bereid extra miljoenen dollars in het filmproject te steken. Kenny gaat uitgebreid in op de meerwaarde van De Niro: zijn notities bij het script en zijn streven naar perfectie (volgens gangsters op de set had Robert De Niro het “schoppen van mensen verheven tot een kunst”).

De Duitse cameraman Michael Ballhaus, bekend van zijn vele samenwerkingen met Rainer Werner Fassbinder, moet ervoor gaan zorgen dat al die miljoenen dollars niet als sneeuw voor de zon verdwijnen door het aantal draaidagen te beperken. Scorsese gaf destijds de voorkeur aan de Duitser omdat hij in tegenstelling tot veel van zijn Amerikaanse collega’s veel meer scènes per dag kon filmen zonder dat het een haastklus leek. Ballhaus bleek een ster in improviseren, getuige bijvoorbeeld het goeddeels op locatie bedachte, beroemde drie minuten durende tracking shot waarin Hill en zijn toekomstige vrouw de Copacabana Club betreden.

Maar filmen was vaak ook een beproeving, omdat tout New York meekeek; op elke straathoek stonden pottenkijkers. Daarnaast was het op de set niet altijd pais en vree: de rechterhand van Scorsese, Joseph Reidy, vertelt aan Kenny hoe hij “als een schoolhoofd” soms de figuranten – vrijwel allemaal afkomstig uit het misdaadmilieu – in toom moet houden. Kenny schrijft het op zoals de film het toont: onomwonden, vol ironie. In dat opzicht is Made Men net zo toegankelijk als Goodfellas. Kenny en Scorsese zijn bovendien een goede match, bijvoorbeeld in hun kennis van de muziekgeschiedenis.

Zo illustreert Kenny met veel precisie hoe Scorseses muziekkeuzes scènes naar een hoger niveau tillen. Hoewel de filmjournalist niet schroomt om de mindere kanten van Scorsese op te tekenen, zoals de wijze waarop hij de rol van zijn ex-vrouw Barbara de Fina, die veel van zijn films produceerde, marginaliseert. Over een andere vrouw is Scorsese dan weer lyrisch: zijn steun en toeverlaat Thelma Schoonmaker. De editor die met haar majestueuze montagewerk de lange speelduur van Goodfellas legitimeert.

Maar het begon allemaal met Henry Hill. Kenny omschrijft Hills leven na Goodfellas als ‘weinig plezierig’. De film, die uiteindelijk een fatalistisch beeld geeft van de georganiseerde misdaad, voorspelt dit al, bijvoorbeeld ten aanzien van het Flintstone-achtige protserige interieur van de woning van Henry en Karen, treffend omschreven door Production Designer Kristi Zea: “Het is het begin van de afdaling naar de hel.” Ook Scorsese knipoogt hiernaar: Goodfellas is “Henry Hill als Virgilius die Dante rondleidt.”

Made Men: The Story of Goodfellas, Glenn Kenny | 2020, Hanover Square Press, Toronto | 397 pagina’s | € 17,50