Boeken: Colours of Film

In het mooi vormgegeven Colours of Film: The Story of Cinema in 50 Palettes maakt Charles Bramesco een reis door de filmgeschiedenis aan de hand van kleur.

In zijn toepasselijk getitelde boek Making Movies schrijft filmmaker Sidney Lumet over het belang van kleur en kleurenpaletten in zijn films. Zo drenkte hij The Verdict (1982), over ‘een man achtervolgd door zijn verleden’, in herfsttinten – bruin, bordeauxrood, okergeel. ‘Kleuren met een gevoel van vergankelijkheid.’ Hele sets werden aangekleed in de tinten van het najaar. Als een locatie de verkeerde kleuren had, werden de muren overgeschilderd.

Wie The Verdict kijkt, is zich waarschijnlijk niet heel specifiek bewust van die kleuren. Wel van de herfstige, melancholische sfeer die de film ademt en waaraan die kleuren bijdragen. In zijn boek Colours of Film: The Story of Cinema in 50 Palettes duikt Charles Bramesco, film- en televisierecensent voor onder meer The Guardian en Little White Lies, in de wereld van kleur in film. Een element dat soms in het oog springt, maar vaker nog op de achtergrond zijn werk doet. ‘Kleur is de perfecte schuilplaats voor betekenis,’ schrijft Bramesco in de inleiding, ‘op zijn sterkst als het onnadrukkelijk blijft.’

Overrijp fruit
Aan de hand van vijftig films, beginnend bij Georges Méliès’ Le voyage dans la lune uit 1902 en eindigend bij Steve McQueens Lovers Rock (2020), gaat Bramesco in vogelvlucht door de geschiedenis van kleur in film. Zijn aanpak vat hij zelf samen als een combinatie van ‘technische uiteenzettingen om het hoe te ontleden, diepgaande kritiek om tot de kern van het waarom door te dringen, en een samenhangend verhaal om alles in de context van een doorlopende geschiedenis te plaatsen’.

Bramesco deelt zijn boek (en die kleurengeschiedenis) op in vier delen. Van het achteraf in laboratoriums inkleuren van films, via de hoogtijdagen van Technicolor, langs de opkomst van goedkopere camera’s en technieken tot het digitale tijdperk. Elk deel wordt ingeleid met teksten die achtergrond en context geven bij de kleurtechnieken van die tijd, waarna Bramasco in korte teksten films uit die periode analyseert, geïllustreerd met één of meer filmstills waarvan het kleurenpalet staat uitgesplitst.

Hij schetst zo een uiteenlopende waaier van manieren waarop kleur in films een rol kan spelen. Zoals het coderen van verschillende verhaallijnen, in zowel D.W. Griffiths Intolerance (1916) als Steven Soderberghs Traffic (2000). Het aanzetten van sfeer en onderstrepen van symboliek. Of als een volledig eigen betekenislaag.

Interessant is bijvoorbeeld zijn analyse van Le fabuleux destin d’Amélie Poulain (2001), waarvan hij betoogt dat de kleuren hinten op bederf onder het romantiserende oppervlak. Zo wijst hij erop dat de warme kleuren van de film net wat te ver zijn opgevoerd, als ‘overrijp fruit’. En dat er in veel shots een wat ziekelijke, olijfkleurige tint opduikt. Het staat volgens hem voor het gevoel van onthechting dat Amélie voelt en om zich heen ziet. ‘Onder het lieflijke oppervlak van het Parijs dat ze doorkruist schuilt verrotting’, concludeert hij.

Grotendeels kiest Bramesco voorbeelden waarin kleur een duidelijke aanwezigheid is. Films als Dario Argento’s Suspiria (1977), die hij een ‘operatesk begrafenislied’ voor Technicolor noemt, Ingmar Bergmans rood en wit geschakeerde dodendans Cries and Whispers (1972), de digitale overdrive-kleuren van Speed Racer (2008) van de gezusters Wachowski en uiteraard een aantal niet te missen keuzes als Stanley Kubricks 2001: A Space Odyssey (1968) en Alfred Hitchcocks Vertigo (1958).

Ethiopische vlag
Interessanter is het eigenlijk als hij films neemt waarbij kleur minder dominant aanwezig is, maar toch een belangrijke betekenisgever blijkt te zijn. Zoals Lovers Rock, waarin de kleurencombinatie rood, goudgeel en groen steeds opduikt. Kleuren die een grote rol spelen in de Caribische gemeenschap, zo legt Bramasco uit, terugvoerend op de Ethiopische vlag die uitgroeide tot symbool van de strijd tegen koloniale onderdrukking.

Soms blijven de teksten net te veel hangen in algemeenheden en vluchtige observaties, omdat er door de opzet van het boek simpelweg weinig ruimte is voor diepgravender analyses. Wat Colours of Film biedt is vooral een fundament; een vocabulaire en aanknopingspunten om net wat bewuster naar het gebruik van kleur in films te kijken en dat te benoemen. Een overtuigende beschouwing die laat zien dat kleur niet zomaar een weergave van de realiteit is, maar een betekenisdrager waar filmmakers weloverwogen mee omgaan en spelen.

Colours of Film: The Story of Film in 50 Palettes Charles Bramesco | 2023, Frances Lincoln, Londen | 208 pagina’s | € 26,95