Actie! Op de set van Nummer achttien, the breath of life

Middenweg 40-42, 1097 BP Amsterdam, 22 november 2021, 11.01 uur

Of ze in een bepaalde richting moet kijken, vraagt de Berlijnse operazangeres Ines Theileis nadat ze naast een rek met verkleedkleding is gaan staan. Ze draagt een zwart pak. En een dikke nepbuik. In het gangpad ernaast, tussen de feestartikelen en carnavalsaccessoires, staan een strijkkwartet en buisklokken opgesteld. “No, just to eternity”, antwoordt regisseur/kunstenaar Guido van der Werve.

In de feest- en theaterartikelenwinkel Dam in Amsterdam-Oost is Van der Werve bezig met de opnamen van Nummer achttien, the breath of life, zijn speelfilmdebuut. Theileis, behalve operazangeres ook Van der Werve’s zanglerares, speelt een zwangere zakenvrouw, die een aria zingt in zijn visualisatie van de hel. Dat zit zo: in mei 2016 had Van der Werve een ernstig fietsongeluk in Berlijn, waarbij hij werd geraakt door een passerende toeristenbus. “Ik was bijna dood, en misschien was ik dan wel naar de hel gegaan. Dit is mijn versie van de hel.”

Nummer achttien is ‘autofictie’: een poëtisch zelfonderzoek naar hoe Van der Werve’s minderwaardigheidscomplex en angst voor de dood zijn leven hebben gered. Er is onder meer gefilmd bij zijn ouderlijk huis in Papendrecht (het decor van Nummer twee, just because I’m standing here doesn’t mean I want to uit 2003), in zijn huis in Finland (te zien in Nummer dertien, poverty in three effugium uit 2011) en in het Berlijnse revalidatiecentrum waar hij maanden verbleef.

Tijdens zijn revalidatie moest hij van zijn artsen en psychiaters terug naar zijn jeugd. Van der Werve realiseerde zich dat de trauma’s van zijn ouders (zijn moeder was lange tijd in een inrichting opgenomen, zijn vader vocht jaren tegen dementie alvorens aan de ziekte te overlijden) hem met een diepgewortelde angst voor de dood hadden opgezadeld. Zijn antwoord hierop was sporten. Rennen; marathon; triatlon. Dat vormde ook de basis voor een aantal van zijn beste films, waaronder het met een Gouden Kalf bekroonde meesterwerk Nummer veertien, home (2012). En toen was daar dus dat ongeluk.

“We gaan een generale repetitie doen”, zegt uitvoerend producent Mandy Lim, nadat de camera van director of photography Ben Geraerts achter een rek met fleurige boa’s is geposteerd. “Everybody ready? Iedereen klaar voor repetitie? Goed; drie, twee, een… en actie!” De slagwerker zet de toon, de strijkers zetten in. De camera wordt langzaam over een rails naar de andere kant van de winkel geduwd. “Er ist nur Guido”, zingt Theileis, op de wijs van de oorwurm ‘O sole mio’ (de tekst op de zijkant van de toeristenbus die hem raakte). “Er ist nur Guido, vergessliches Menschen, wertlos. Er ist nur Guido, offizielle erstaunbare Eintagsfliege.”

Van der Werve, zijn Finse eega/regieassistent Johanna Ketola en producent Danielle Guirguis volgen de opnamen via een beeldscherm in de krappe keuken, helemaal achterin de zaak. In de eerste take vindt Van der Werve de rijbeweging van de camera iets te snel gaan. Na kortstondig overleg dirigeert Lim iedereen weer naar zijn plek.

De slagwerker slaat weer tegen de buisklokken, het strijkkwartet valt in, Theileis’ stem galmt door de zaak. “Mit der Zeit wird die Sonne zu einem roten Feuerball anschwellen und die Erde verschlucken.” (‘Mettertijd zal de zon opzwellen tot een rode vuurbal en de aarde opslokken.’) Voor de monitor staan Van der Werve en Ketola zachtjes mee te deinen.

“Perfect”, zegt Van der Werve als de laatste noten zijn weggestorven. “That was beautiful.” Dan, tegen Guirguis: “Zullen we hem nog één keer doen voor de heb?”

Vanwege zijn ‘eigenzinnig ontwikkelde oeuvre’ is Guido van der Werve onderscheiden met de Cobra Kunstprijs Amstelveen 2021. De prijs bestaat uit 15.000 euro en een kleine presentatie, die tot en met 6 februari te zien is in het Cobra Museum voor Moderne Kunst.

Onder de noemer Guido van der Werve: Tastbare futiliteit presenteert Eye Filmmuseum van 12 februari tot en met 29 mei een grote overzichts­tentoonstelling van guido Van der Werve, waarin naast een ruime selectie uit zijn oeuvre ook nieuw werk wordt getoond.