Actie! Op de set van Tonio

Egelantiersgracht 72-74, 1015 RM Amsterdam, 31 augustus 2015, 17.57 uur

“Ze hebben een heel goeie Tonio uitgekozen”, fluistert een figurante tegen haar vriend, terwijl er twee maaltijdsalades en friet bij hen op tafel worden gezet. “Mijn zus kende hem, hij lijkt echt goed.”

In eetcafé Sonneveld in de Jordaan zijn de opnames gaande voor Tonio, Paula van der Oests verfilming van A.F.Th. van der Heij­dens veelgeprezen, bestsellende requiemroman over zijn enige kind, dat in 2010 op 21-jarige leeftijd om het leven kwam bij een verkeersongeval. Het is een cruciale scène, aldus scenarist Hugo Heinen. Na Tonio’s dood vragen zijn ouders zich af wanneer ze hem voor het laatst écht hebben gesproken. De film maakt dan een sprongetje terug in de tijd, naar een intiem etentje. Dat dreigt minder gezellig af te lopen als Tonio zijn ouders vertelt dat hij films wil gaan maken en vader Adri riposteert dat hij toch voor fotografie had gekozen en vraagt wat hij nu echt wil.

Tonio wordt gespeeld door Chris Peters, die eerder te zien was in Chris Mitchells Nederhorrorfilm De poel (2014); Rifka Lodeizen speelt zijn moeder Mirjam Rotenstreich; Pierre Bokma is de schrijver. Twintig jaar geleden speelde Bokma al de hoofdrol in de erbarmelijke Van der Heijden-verfilming Advocaat van de hanen (1996).

Toen Bokma werd gecast, was hij net in het boek begonnen. Hij las het niet uit, het zou hem alleen maar afleiden. Bokma heeft Van der Heijden ook niet gesproken voor zijn rol. “Ik ken hem, maar ik had er geen behoefte aan. Dat had ik ook niet toen ik Rijk­man Groenink speelde in De prooi. Ik heb Adri wel goed bestudeerd; ik heb wat interviews en College Tour bekeken, en zijn optredens in De wereld draait door. Ik wilde zijn ogen zien. Ogen zeggen alles, die geven de diepte van de crisis aan.”

Terwijl regisseur Paula van der Oest nog even met haar hoofdrolspelers overlegt, vervangen twee productiemedewerkers de talloze portretten van Wim Sonneveld boven het tafeltje door stadsgezichten. De camera wordt op de juiste plek geposteerd, de ramen worden afgeplakt (het is avond), de rookmachine wordt uitgeprobeerd. Sytze van der Laan, die de film samen met Alain de Levita produceert, bestudeert op zijn mobieltje de vorderingen van de afdeling special effects, die een Tonio hebben gecreëerd die met allemaal draadjes aan zijn hoofd in coma ligt. Uit de speakers schalt de André Hazes-hit Jij bent alles. In de keuken worden drie biefstukjes bereid voor het filmgezin. Omdat Lodeizen vegetariër is, wordt die van haar extra doorbakken, zodat er geen bloed op haar bord komt als ze een stukje afsnijdt.

“Ik wil volledige stilte op de set”, roept de opnameleider. “Dames en heren figuratie: niet in de camera kijken en niet smakken, alleen mimen! Ennnn daar gaan we… Actie!”

Een paar minuten later staat de eerste scène erop. “Er zijn veel valkuilen”, zegt Van der Oest. “We proberen het boek zo ingetogen mogelijk te verfilmen. Niet te veel sentiment, geen effectbejag. Ik wil, denk ik, hetzelfde bereiken als Adri met zijn boek: ik probeer het leven van Tonio te verlengen. Als Tonio in de hoofden van de mensen blijft, leeft hij voort.”

Tonio Nederland, 2016 | Regie Paula van der Oest | Scenario Hugo Heinen | Productie NL Film | In coproductie met Zilvermeer Productions en Nanook Entertainment | Uitvoerend producent Ilse Ronteltap | Camera Guido van Gennep  | Montage Sander Vos | Art direction Harry Ammerlaan | Kleding Lotte Noordermeer | Make-up Marly van de Wardt| Muziek Fons Merkies | Met Pierre Bokma, Rifka Lodeizen, Chris Peters | Omroep NTR  | Distributie September Film | Te zien vanaf najaar 2016