Redactioneel – Juni 2020

Terwijl we er na drie maanden haargroei en troostvoedsel allemaal uitzien als side quest-personages in een online role playing game, gaan we terug naar gewoon. Het voelt tenminste bijna weer gewoon. Met de snelheid van nieuwscycli en de menselijke obsessie met steeds nieuwe afleidingen lijkt het avontuur alweer bijna achter de rug. Is het natuurlijk niet. We leven in een nieuwe wereld. Gewoon een nieuwe wereld.

Om de afgelopen tijd iets sterker vast te leggen in onze herinnering, maar ook om een verbinding te voelen die niet evident was in die drie maanden waarin we elkaar ook niet zagen en herkenden in de filmtheaters op het doek, vroegen we filmmakers wereldwijd om een teken van leven te sturen. De brieven die we kregen, staan hier verzameld.

Jia Zhang-ke sprak in een brief vanuit Beijing de hoop uit dat we zo snel als medisch mogelijk is weer zij aan zij in het filmtheater zitten, ‘omdat dat het mooiste gebaar is dat de mensheid kan maken’. Op dit moment kan dat niet. De cover van dit nummer, die Lae Schäfer voor ons maakte, laat de afstand zien die we nu moeten respecteren, maar die we ooit opnieuw zullen overbruggen. In de tussentijd omhelzen we elkaar op het scherm.
Het gefilmde handhaaft zijn rechten, evenals het gebeurde, om Goethe te parafraseren. Hij bedoelde: de kunst bestaat naast de werkelijkheid, ook al zegt die iets over die werkelijkheid. En tegelijkertijd zijn die twee innig verstrengeld. Documentairemaker Shamira Raphaëla vraagt zich af ten koste van wat en wie ze films maakt, als Jeugdzorg en Justitie de films over haar familie in hun dossiers stoppen. Documentaires hebben invloed op de werkelijkheid maar de discussie daarover wordt bitter weinig gevoerd, schrijft ze.

Hoe verhoudt de spookstad die Bas Devos van Brussel maakt zich tot de stille stad van de afgelopen maanden? De complot­analyse van Homecoming in Dan Hassler-Forests column tot de ‘fundamenteel ondoorgrondelijke werkelijkheid’? De energie van Ema tot de energie van een nieuwe generatie?

De verhouding tussen het beeld en het gebeuren is geen voltooid verhaal. Steven Soderbergh wilde in 2011 in Contagion laten zien hoe we in de 21ste eeuw zouden reageren op een pandemie, maar verklaarde recent in interviews de ratio overschat te hebben. Andersom vraag ik me steeds vaker af hoe de simplistische logica van veel mainstreamfilms invloed heeft op de percepties en het denken van mensen. Open vragen, dit zijn. Nadenken, wij moeten.

Het mooiste beeld van deze afgelopen weken komt wat mij betreft van Alice Winocour, de maker van Proxima, die ons een brief stuurde vanuit haar quarantaine op het Franse platteland. Ze roept het beeld op van astronauten, bewegingloos in het vacuüm van hun huizen, wachtend op terugkeer naar de aarde. Dat beeld, en elk ander beeld, dat zijn wij.