WandaVision

Niet elke film of serie heeft een moment dat al het voorgaande in een ander licht zet, zoals Martin Scorsese’s Shutter Island bijvoorbeeld aan het eind had, maar de Marvel-serie WandaVision, te zien op Disney+, heeft dat wel. Omdat het onmogelijk is om over de serie te praten zonder daar iets over prijs te geven, raden we iedereen aan eerst te kijken en dan verder te lezen.

Het allerfijnste aan WandaVision is dat je de eerste twee, drie afleveringen geen flauw idee hebt wat je ermee aan moet. De serie draait om twee Marvel-superhelden, Wanda Maximoff en Vision, die sommigen zullen kennen uit de comics of uit de film Avengers: Age of Ultron (Joss Whedon, 2015). Ook al weten we dat apocalyptische misdragingen uit het verleden geen garantie bieden voor de toekomst, zal iedere kijker verbaast zijn om te ontdekken dat Wanda en Vision samenwonen in een keurig aangeharkte bungalow in suburbia, circa 1958. Compleet met een gazon gekerfd uit jarenlange verveling. Wanda, met een keurig gekrultangd kapsel, en Vision, in een gestreepte spencer, verbergen hun superkrachten voor de buren die te pas en te onpas binnenvallen.

De verwondering wordt nog groter als blijkt dat we in een sitcom zijn beland, ‘filmed before a live studio audience’. De lachsalvo’s als een nieuw personage binnenwandelt, de vreugdekreten als de twee tortelduifjes elkaar een kus geven: dit kennen we van tientallen jaren televisiekomedie. Dit is de vertrouwde taal van zaterdagavond samen kijken. En ondertussen knaagt de hele tijd die vraag: wat doen twee superhelden stofzuigend in suburbia, de heg knippend en keuvelend met de buren?

Af en toe verschijnt er een barstje in de zonovergoten idylle. Een scheurtje, niet groter dan een paar millimeter. Twee buren die aan weerszijden van de schutting staan te praten en plotseling ernstig kijken en iets tegen Vision willen zeggen maar de woorden niet vinden. Een aarzeling die vreemd voelt. Een moment van introspectie dat misplaatst lijkt.

Ceci n’est pas un sitcom?

Een aflevering verder dringt zich nog meer het gevoel op dat we hier niet kijken naar de waarheid, de hele waarheid en niets dan de waarheid. Een stem uit een radio roept Wanda, waarna zij en haar gesprekspartner verschrikt opkijken. De dorpsgenoten in Westview die tijdens een goochelshow van Wanda en Vision de vergissingen en corrigerende magie lachend weg klappen. Waarom valt het niemand op dat hier iets raars aan de hand is? En waar kijken we dan wel naar? Weer een aflevering verder. Inmiddels zijn we in een jaren-zeventig-sitcom beland, met felle kleuren en een goed gevulde baarmoeder. Gisteren was er nog niks aan de hand en ineens blijkt Wanda vier maanden zwanger.

Weet je wat? We gaan het niet verklappen. De opzet van de serie is té eigenzinnig, ook al klinkt in de verte een echo van The Stepford Wives. Maar Wandavision doet het helemaal anders dan Ira Levins roman en de twee filmversies daarvan uit 1975 en 2004, en voegt er ook nog eens van alles aan toe. Elizabeth Olsen en Paul Bettany zijn perfect gecast als Wanda en Vision. Over alles is nagedacht, van de uitgekiende sitcom-decors die onmiddellijk vertrouwd voelen, tot en met de titel (die net iets anders betekent dan je in eerste instantie denkt). Maar de chemie tussen de twee hoofdrolspelers is de kers op de taart. Hun komische timing is foutloos. Maar misschien past die alleen hier, in een vreemde, verdraaide werkelijkheid.

Er is een Marvel Cinematic Universe vóór en na WandaVision. Na de apotheose van Avengers: End Game kon ik geen enkele nieuwsgierigheid meer opbrengen naar de mystiek van reddende engelen en uitzonderlijke individuen die achter deze franchise schuilgaat. Wat? Nog meer explosies? Meer eindtijd bacchanalen? Wat viel er nog aan toe te voegen?

WandaVision viel er aan toe te voegen. Hoewel de serie is gemaakt onder auspiciën van een van de grootste mediaconglomeraten op de planeet, voelt het alsof de schrijvers de vrije hand hadden. Hadden ze natuurlijk niet, wat met al die dichtgetimmerde contracten à-go-go, maar het voelt wel zo. Ook al is het mysterie in de tweede helft onvermijdelijk kleiner, WandaVision laat zien dat er met echte creativiteit van alles mogelijk is. Als men de eerder ingeslagen richting maar durft los te laten.

WandaVision is te zien op Disney+.