Waar is Anne Frank

Nieuwe blik op de onderduikster

Waar is Anne Frank

De Israëlische filmmaker Ari Folman visualiseert op knappe wijze het dagboek van Anne Frank in Waar is Anne Frank, een speelse en ontroerende animatiefilm met een bijzondere soundtrack en een eigentijdse boodschap. De film opent de Amsterdamse tak van Kaboom Animation Film Festival.

Hoe maak je een film over Anne Frank zonder te vervallen in platitudes zoals in het vorig jaar verschenen Mijn beste vriendin Anne Frank? Hoe zorg je dat je het nalatenschap van de wereldberoemde dagboekschrijfster eer aandoet?

Ari Folman, die acht jaar aan Waar is Anne Frank (Where Is Anne Frank) werkte, laat zien hoe het moet: zijn doortastendheid is te zien in elk shot van de speelse en fantasierijke film waarin de ernst van het noodlot van Anne Frank niet uit het oog wordt verloren.

De hoofdrol is niet voor Anne Frank, maar voor haar dagboek zelf, dat Folman op miraculeuze wijze tot leven laat komen. Anne Frank adresseerde haar dagboekverhalen steevast aan haar denkbeeldige vriendin Kitty. In de openingsscène van Waar is Anne Frank komt deze creatie uit haar verbeelding tijdens een omineuze regenstorm ineens tot leven in het Amsterdamse Anne Frankhuis, waar het dagboek wordt tentoongesteld. Kitty (Anne Buhre) is een roodharig meisje met “het haar van Veronica Lake en de lippen van Ava Gardner”. En ze heeft een missie: achterhalen waar haar vriendin Anne is. Want hoe is het met haar afgelopen?

Dat is een knap gevonden metafoor: Anne Frank (Ida Verspaandonk) is alom aanwezig in onze samenleving, talloze plekken in de openbare ruimte zijn naar haar vernoemd. Maar weten we nog wel waar de joodse onderduikster eigenlijk voor staat?

Folman, die Waar is Anne Frank maakte op verzoek van het Anne Frank Fonds uit Basel, herinnert de kijker vervolgens aan Franks medemenselijkheid en haar open blik op de wereld, onder meer door een nieuw hoofdstuk aan het dagboek toe te voegen. Dat speelt zich af in een nabije toekomst waarin Amsterdam is overrompeld door vluchtelingen die geen recht hebben op een verblijfsvergunning. Kitty raakt bevriend met een Malinees meisje genaamd Awa. Folman smeedt op die manier heden en verleden aan elkaar, en hij weet precies wat hij wel (de reis naar Bergen-Belsen) en niet (Franks laatste dag) moet tonen.

Dit alles wordt gepresenteerd in de eclectische visuele stijl van illustrator Lena Goberman, die we ook kennen uit Folmans vorige film The Congress (2013). Zo zien leden van de Duitse Gestapo eruit als helse demonen met witte maskers en rode, fluorescente hakenkruizen. De indringende soundscapes met synthesizers en pompende beats van muzikanten Karen O. (Yeah Yeah Yeahs) en Ben Goldwasser (MGMT) onderschrijven dit onheil. Daartegenover klinken in dromerige, luchtige scènes meer shoegaze-achtige tonen.

Zo creëren beeld (animatie) en geluid (hedendaagse muziek) in Waar is Anne Frank samen een nieuwe blik op de onderduikster. Dat betekent niet, zoals het Anne Frank Fonds ook benadrukt, dat kinderen het dagboek niet meer moeten lezen, maar wel dat Folman de kernboodschap uit het boek op een hele eerbiedige en bekwame wijze heeft gevat in filmvorm.


Waar is Anne Frank is te zien op Kaboom Animation Festival (28 maart t/m 3 april) en draait vanaf 7 april in de bioscoop.