VALENTÍN

Alejandro Agresti heeft geen hoge dunk van volwassenen. Dat blijkt wel uit zijn nieuwe film Valentín, waarin Agresti’s achtjarige alter ego door al het grotemensengeharrewar nauwelijks kans krijgt kind te zijn. Agresti won met Valentín het Gouden Kalf Beste Regie tijdens het laatste Nederlands Film Festival.

Met Valentín blikt de weer in Nederland werkende regisseur Alejandro Agresti (Door de wind gejaagd, La cruz) terug op zijn jeugd in het Argentinië van de jaren zestig. Hij volgt daarbij keurig de conventies van het genre. De plot is tamelijk anekdotisch, vol herinneringen aan verwaterde vriendschappen en verloren dromen over een astronautenloopbaan, en met een weemoedige score als begeleiding. De politieke situatie van het land speelt in Valentín geen rol, op een met de haren erbij gesleepte scène na waarin een priester de aandacht van zijn parochie op Che Guevara’s heldendood probeert te vestigen. Voor een mooie sfeertekening volstaat de weinig opvallende maar goed verzorgde art direction en een enkele verwijzing naar ‘het nieuwste snufje van Philips’, de cassetterecorder. Alles draait om Agresti’s alter ego, een aandoenlijk achtjarig jochie met een te grote bril en serieuze astronaut-aspiraties.
Toch is Valentín geen film over heimwee naar het kindzijn. Om de eenvoudige reden dat Valentíns jeugd geen jeugd is om heimwee naar te hebben. De jongen wordt op school gepest vanwege zijn schele ogen, heeft geen contact meer met zijn moeder en is door zijn werkverslaafde vader bij grootmoeder gedumpt. En die vrouw is met haar venijnige geklaag bepaald niet de ideale oma.

Onbevangen
Door al dat gedoe krijgt Valentín nauwelijks nog de kans een kind te zijn. De jongen is veel te wereldwijs (lees: cynisch) voor zijn leeftijd, wat zich effectief vertaalt in een voice-over die met Valentíns sopraanstemmetje de ene literair-volwassen constatering na de andere doet ("Die nacht besefte ik dat alles anders was dan ik dacht"). Ook op het doek vindt de achtjarige acteur Rodrigo Noya een perfecte balans tussen het breekbare kind en diens veel oudere ziel.
Als Agresti met zijn film al een nostalgisch en soms ook pijnlijk verlangen uitdrukt, dan is het naar een jeugd die hij niet heeft gehad en die misschien wel helemaal niet bestaat. Een warm, harmonisch gezin, alleen maar eerlijke en vredelievende volwassenen die ook hun kinderen met respect behandelen. Opmerkelijk genoeg wordt de meest vervelende volwassene van de film, Valentíns vader, door Agresti zelf gespeeld. De vader is ook het enige personage dat — wellicht door gebrek aan afstand — enigszins tweedimensionaal blijft.
Agresti mag dan geen hoge dunk hebben van zo ongeveer iedereen ouder dan achttien jaar, zelfs Valentíns grootmoeder geeft hij af en toe kans te glanzen, met een handvol intieme scènes waarin zij Valentín over opa vertelt. Het zou anders ook zonde zijn geweest van actrice Carmen Maura, die je met gemak voor zich inneemt door, al mijmerend, nonchalant aan Valentíns hemd te plukken.
Trouwens, er loopt in de film wel degelijk een volwassene rond die van meet af aan sympathie opwekt: een quasi-artistiek figuur dat de jongen voorzichtig van zijn astronaut-obsessie afhelpt en piano leert spelen. Ondanks alle volwassen teleurstellingen kan de man nog steeds zo raar en onbevangen doen als een kind, waarmee Agresti de toeschouwer toch nog wat hoop biedt voor zichzelf en zijn soortgenoten.

Kevin Toma