Us

Zou Us het succes van Jordan Peele’s waanzinnige Get Out evenaren of zou zijn tweede film tegenvallen, wat ze in Amerika de ‘sophomore slump’ noemen? Us laat zien dat Peele’s ideeën nog lang niet zijn uitgeput.

In 1986 gaat Addy (Lupita Nyong’o) met haar ouders naar de kermis op het strand van Santa Cruz. Ze dwaalt af en loopt het spiegelpaleis in – maar niet elke verdubbeling komt door een spiegel. Wat daar precies gebeurt blijft lang onduidelijk, maar traumatisch was het zeker. In het heden laat Addy zich toch overtuigen om terug te keren naar dat strand met haar man, zoon en dochter. Die avond staat er opeens een familie op de oprit van het vakantiehuisje – een vrouw, een man, een jongen en een meisje.

De doppelgänger is een vertrouwde figuur in horror. Iemand die helemaal op je lijkt, maar toch niet. Iemand waarvoor geen plaats is, omdat die plaats al bezet is – of is er juist voor jou geen plaats meer? Het komt ook niet als een verrassing dat Jordan Peele in de opvolger van Get Out (2017) dubbelgangers centraal stelt: in die film vochten meerdere geesten over een lichaam, in deze zijn het juist lichamen die vechten om een gedeeld bewustzijn – om bestaansrecht.

Underground Railroad
Met Get Out leverde Peele een doordachte horrorfilm, die zijn kennis van het genre etaleerde en een heel heldere metaforische lading had: complex genoeg om lang te bestuderen en herkenbaar genoeg dat elke kijker er wel iets van mee kreeg. Je voelde een grote bewijsdrang: Peele, destijds vooral bekend van zijn sketches met collega Keegan Michael Key, wilde duidelijk geen enkele steek laten vallen bij zijn debuut.

Us is niet minder ambitieus. Toch lijkt het wel alsof Peele door het succes van Get Out iets meer ontspannen is geworden – met een onvolmaakte maar fascinerende film als resultaat. De plot zit goed in elkaar, maar heeft rafelige randjes: een onthulling laat in de film laat sommige puzzelstukjes op hun plek vallen, maar zorgt ook voor veel nieuwe vragen. De thematiek is ook minder makkelijk te duiden. Het gaat nog steeds (ook) over ras, maar wat wil Peele nou precies zeggen? Is het de bedoeling dat de openingstekst je doet denken aan de Underground Railroad? Zijn de verwijzingen naar Bijbelvers Jeremiah 11:11 een grapje – met Peele als wrede god die zijn personages van alles aandoet – of moeten we de film echt zo nihilistisch lezen?

Fuck Tha Police
Het knapste is misschien nog dat Peele al deze vragen weet te verpakken in een vlotte, enge, vermakelijke film die ook prima zal bevallen zonder al het gemaal achteraf. Hij weet goed een unheimisch gevoel op te wekken, maar ook de spanning precies op het juiste moment met een goed geplaatste grap te doorbreken – Elizabeth Moss heeft overduidelijk plezier in haar bijrol. Ook in het gebruik van muziek zit humor, vooral in hoe ‘Fuck Tha Police’ van N.W.A. wordt ingezet.

Binnenkort begint een nieuwe revival van The Twilight Zone. Met Jordan Peele als gastheer en verteller, zoals Rod Serling dat vroeger was. Us laat zien dat hij waarschijnlijk prima in die rol zal passen.