(UNTITLED)

Moderne kunst is een gemakkelijke prooi voor grappenmakers. (untitled) zit vol bizarre conceptuele kunst, warrige kunstenmakers en pretentieuze verzamelaars. Alleen heeft deze komedie die vreemde paradijsvogels lief.

In het Tate Modern in Londen staat een tafel met metalen keukenspullen. Het stalen vergiet, de schaar, de pollepel en de knoflookpers staan allemaal onder stroom. Sommige objecten gloeien op. De generator zoemt angstaanjagend. Het kunstwerk is van de Libanese kunstenares Mona Hatoum en heet ‘Home’. Het maakt van een alledaagse keuken een levensgevaarlijke plek. Is dat nou kunst? Ondergetekende was in elk geval onder de indruk en dacht er nog dagenlang aan terug. De kunst van Joseph Beuys, een paar zalen verder, deed dan weer niets. ‘Charlatan!’
Moderne kunst kan, kortom, hevige emoties oproepen. Verrassing, schok, een onbegrijpelijke ontroering of een onverhoedse lachbui. Onbegrip wil nog wel eens omslaan in woede of het beledigde gevoel in de maling te worden genomen. De Amerikaanse komedie (untitled) van Jonathan Parker kent het wereldje van de hedendaagse kunst goed, drijft er de spot mee en breekt er tegelijkertijd een lans voor.
Hoofdpersoon Adrian Jacobs (Adam Goldberg) is componist van zeer experimentele muziek. Zijn concerten bestaan meestal uit atonale pianoklanken, een klarinettist die oerkreten slaakt en iemand die tegen een metalen emmer trapt. Muzikale harmonie is, zegt Adrian, "een kapitalistisch complot om meer piano’s te verkopen". Zijn muziek moet juist "helemaal nergens mee verbonden zijn". Het spreekt voor zich dat slechts weinig mensen zijn concerten tot het einde toe uitzitten.
Wie dat echter wel doet is Madeleine Gray (Marley Shelton). De eigenaresse van een trendy galerie in Chelsea nodigt Adrian uit om te komen spelen op een vernissage en bezorgt hem bovendien een opdracht van een rijke verzamelaar. Adrian is vooral gefascineerd door Madeleines krakende kleding. Adrians schilderende broer Josh (Eion Bailey) ontdekt ondertussen dat Madeleine zijn zoete abstracte pasteltinten via de achterdeur verkoopt aan ziekenhuizen en tandartspraktijken, maar zijn werk niet ‘belangrijk’ genoeg vindt voor een echte expositie.

Koeienkadavers
Dat de galerie overleeft dankzij Josh’ commerciële kunst en ondertussen goede sier maakt met onverkoopbare avantgarde, is een van de fraaie venijnige observaties in (untitled). De verdwaasde verzamelaar, een computermiljardair die geen benul heeft van wat hij aankoopt, is ook scherp geportretteerd. Vinnie Jones speelt de rol van de beroemde Britse kunstenaar Ray Barko, die koeienkadavers in musea ophangt. Wie een beetje met moderne kunst bekend is, weet wie hier gepersifleerd wordt.
De art department moet een leuke tijd gehad hebben met het bedenken en bouwen van al die krankzinnige kunstvoorwerpen. Maar de spot is liefdevol: (untitled) is een pleidooi voor moderne kunst in al zijn vreemde, verrassende vormen. De muziek van Adrian werd gecomponeerd door David Lang, die in 2008 een Pulitzer won voor zijn werk. Ook andere moderne kunstenaars werkten mee aan de film.
(untitled) wil ook vertellen over de verhoudingen tussen de twee broers, Madeleine en over hun verlangen naar erkenning en integriteit, maar slaagt daar minder in. Marley Shelton is vooral een prettige komische actrice. Hoofdpersoon Adrian blijft even ontoegankelijk en ondoorgrondelijk als zijn muziek. Dat maakt dat de komedie nooit echt meeslepend of hilarisch wordt. Geen hevige emotie dus, maar dat deze kunstparodie u stiekem toch anderhalf uur lang confronteert, prikkelt en vermaakt met muziek en kunst waarvoor u zich anders in Tate Modern moet wagen, dat is wel een heel mooi, ironisch concept.

Barend de Voogd