Une famille

De Franse auteur Christine Angot voelt haar familieleden aan de tand in intieme, pijnlijke en troostrijke documentaire over haar traumatische incestverleden.

Auteur Christine Angot (1959) werd tussen haar dertiende en haar zestiende regelmatig verkracht door haar vader Pierre. Veel van haar boeken, waaronder Incest (1999), zijn doorspekt met deze traumatische ervaringen.

In haar debuut als filmmaker Une famille reist Angot vanuit Parijs af naar Straatsburg, waar haar stiefmoeder Elizabeth en moeder Rachel wonen. Angot is op zoek naar antwoorden: waarom geloofden deze vrouwen haar destijds niet? Waarom hielden ze Pierre (inmiddels overleden) de hand boven het hoofd?

Angot belt als eerste aan bij Elizabeth, die ze al dertig jaar niet heeft gezien. Alleen al de opmaat naar deze scène, met een close-up van de deurbel, is buitengewoon beklemmend. Als de deur opengaat volgt meteen een confrontatie. Elizabeth wil niet worden gefilmd. Na wat gesteggel weet Angot haar toch zo ver te krijgen. Angot legt uit dat ze haar verhaal wil doen in het bijzijn van haar vrienden – en in het bijzijn van de kijker, lijkt de suggestie. Ze wil dat anderen getuigen zijn van het gesprek omdat de schrijver er als puber vaak alleen voor stond.

Die eenzaamheid dient zich ook af en toe aan in Angots werk. In fragmenten uit talkshows is te zien hoe collega’s haar ridiculiseren. Sommige overduidelijk misogyne Franse literaire critici verwijzen Angots trauma naar het rijk der fabelen. Une famille zegt in die zin ook onmiskenbaar iets over diepgewortelde vrouwenhaat in de Franse samenleving.

Angots film toont vooral hoe ze al decennia lijdt onder haar jeugd. Elizabeth geeft Angot ook nu niet de antwoorden waar ze naar snakt. Ze zegt dat ze “het niet wil weten”; dat ze “geen oordeel” wil vellen. Angot reageert ziedend: ze vindt dat haar stiefmoeder haar geweld aandoet door opnieuw niet onomwonden haar kant te kiezen. Later in de film zegt Angots moeder Rachel dat “het allemaal moeilijk is om te begrijpen”. Maar de camera ziet dat anders, die toont dat simpele dingen complex worden genoemd zodat ze naar de taboesfeer kunnen worden gekatapulteerd.

Als voorbeeld van hoe Angots jeugd ook had kunnen zijn toont ze tussen de gesprekken door homevideo’s van haar dochter Léonore uit de jaren negentig, blije portretjes van jeugdige onschuld.

Angot brengt in Une famille haar verdriet terug tot de essentie: had haar familie haar destijds maar geloofd. Met de confrontaties met haar stiefmoeder en haar moeder – en verderop in de film met haar ex-man Claude – zoekt ze overduidelijk naar verlossing. Maar de echte catharsis vindt pas plaats als Angot in gesprek gaat met de intussen volwassen Léonore. Die gelooft en steunt haar wel onvoorwaardelijk.

Une famille is te zien op IDFA 2024 en draait vanaf 12 december in de bioscoop.