Un pays qui se tient sage

De Franse journalist en filmmaker David Dufresne onderzoekt in de documentaire Un pays qui se tient sage het idee van staatsgeweld en het gevaar van ongecontroleerde macht.

Toen de regering van Emmanuel Macron in 2018 een verhoging van de brandstofbelasting aankondigde, bovenop het stringente economische beleid dat toen al gevoerd werd, was dat aanleiding voor een grootschalige protestbeweging. Van november 2018 tot juni 2019 protesteerden betogers gekleed in gele hesjes wekelijks tegen de groeiende sociale ongelijkheid in de samenleving. Maandenlang circuleerden op sociale netwerken video’s die lieten zien hoe de Franse politie steeds harder optrad tegen de gele hesjes-demonstraties. De hardhandige repressie, waarbij agenten niet schroomden om rubberen kogels en traangasgranaten te gebruiken tegen de betogers, riep alom verontwaardiging op. In zijn eerste lange documentaire Un pays qui se tient sage (‘Een land dat zich goed gedraagt’) gaat journalist David Dufresne dieper in op het idee van politiegeweld en de legitimiteit van macht.

De film draait om grote thema’s: sociale nood, machtsmisbruik, geweld door de staat, de verantwoordelijkheid van het individu. Dufresne gaat in gesprek met een groep Franse burgers. Startpunt is een citaat uit het essay ‘Politiek als beroep’ van de Duitse socioloog Max Weber: ‘De staat is de enige menselijke gemeenschap die (met succes) voor zichzelf een monopolie claimt op legitiem fysiek geweld binnen een bepaald geografische gebied. […] Alle andere groepen en individuen verkrijgen het recht op fysiek geweld alleen wanneer de staat hun dat verleent.’ Het is een effectieve aanpak om de grondbeginselen van de Franse rechtshandhaving te ontleden.

De documentaire toont verschillende kanten van de gele hesjes-demonstraties: de misstappen van de politie, het geweld van de demonstranten, de invloed van sociale media. Burgers en journalisten documenteerden de geweldsincidenten tijdens de demonstraties op hun smartphones. In een-op-een interviews met mensen uit alle lagen van de bevolking – demonstranten en politieagenten maar ook een socioloog, een filosoof, een advocaat – gebruikt Dufresne die soms heftige opnames als achtergrond voor de gesprekken over de legitimiteit van het gebruik van onevenredig geweld door de politie.

In een sobere ruimte, waar de sprekers worden afgezet tegen een zwarte achtergrond of de geprojecteerde beelden, ontstaat zo een gelaagd beeld van het Franse systeem van rechtspraak en handhaving en de gemeenschappelijke waarden waarop de samenleving is gebouwd. Hoewel Dufresne poogt om meerdere gezichtspunten te tonen, slaagt hij hier maar enkele momenten volledig in. Door de gewelddadige videobeelden toont de filmmaker enerzijds een vorm van cinéma vérité en tegelijkertijd biedt Dufresne het publiek een onderzoek aan naar het idee van staatsgeweld.

Un pays qui se tient sage is een sociaal geëngageerde documentaire waarbij Dufresne het belang van de dialoog onderstreept, en de kijker dwingt om zelf na te denken over het idee van rechtshandhaving.

Un pays qui se tient sage is vanaf 4 maart te zien op Picl en Vitamine Cineville.