Together 99

In zijn vermakelijke vervolg op communefilm Together verliest Lukas Moodysson de menselijkheid van zijn personages wat uit het oog.

Is een commune nog een commune met maar twee bewoners? Of ben je dan gewoon huisgenoten?

Lukas Moodysson keek 24 jaar geleden nog eens 25 jaar terug in de tijd met Together (2000), over de bewoners van een links-activistische commune in 1975. Voor Together 99 roept de Zweedse filmmaker dezelfde groep personages weer bijeen om te zien hoe hun levens ervoor staan in het jaar 1999 – het jaar dat de eerste film gemaakt werd, dus.

Alleen Göran (Gustaf Hammarsten) en Klasse (Shanti Roney) wonen nog samen. De rest van de groep komt langs voor Görans zestigste verjaardag. Een reünie die vooral bestaat uit terugblikken op hun jeugdige onbezonnenheid.

In feite doen de personages nu dus expliciet wat Moodysson zelf in de eerste film impliciet deed: oordelen over de hoogdravende idealen van de jaren zeventig en het nare gedrag dat eraan verbonden was.

Het had een interessant droste-effect op kunnen leveren, als Moodysson meer interesse had gehad in de setting in 1999. De relevante thema’s liggen voor het oprapen: het linkse afschudden van de ideologische veren; de individualisering van de samenleving; de kiem van het digitale tijdperk. Maar het komt allemaal hooguit in bijzinnen en details langs. Er is in de tussenliggende 24 jaar van alles gebeurd in de levens van deze personages, maar zijzelf en hun onderlinge verhoudingen zijn er geen haar door veranderd. Op de leeftijd van de acteurs na had dit vervolg evengoed in 1980 kunnen spelen.

Een gemiste kans, maar vermakelijk is Together 99 alsnog. Bij zijn update heeft Moodysson vooral de ironie gezocht. Het stel dat destijds de commune verliet omdat er een tv in huis kwam, werkt nu zelf bij een omroep; de linkse extremist van weleer (die vertrok om zich bij de Baader-Meinhofgroep aan te sluiten) geeft nu het felst af op de oude idealen. Zijn even bevlogen als lachwekkende speech waarin hij iedereen een veeg uit de pan geeft, vormt het hart van de film.

Alle volwassen acteurs uit het origineel keren terug, op twee na. Michael Nyqvist overleed in 2017, en ook om zijn personage Rolf wordt in de film gerouwd. En Ola Rapace, destijds te zien als Lasse, is na een lange reeks incidenten min of meer persona non grata in de Zweedse filmindustrie. Zijn rol is overgenomen door Jonas Karlsson, en Moodysson wringt er een grap uit door Lasse te laten ontkennen dat hij, zoals we in de eerste film zagen, het bed deelde met Klasse. “Je verwart me met iemand anders”, zo probeert hij zijn voormalig huisgenoot te gaslighten.

De grote afwezigen zijn de kinderen van deze personages, die min of meer het hart van de eerste film vormden (en een gezicht gaven aan Moodyssons eigen jeugd in een commune). De enige afgevaardigden van een jongere generatie zijn Lena’s dochter Vriend en de twintig jaar jongere vriendin van Lasse. Het is een logische keuze, maar het betekent wel dat de herkenbaarheid en warmte van de eerste film hier wat vervliegt. In de eerste Together zagen we mensen met karikaturale trekjes; hier eerder karikaturen met af en toe een menselijk moment.