The White Diamond
Wankel luchtschip
Lukt het de Britse vliegtuigbouwkundige Graham Dorrington om geluidloos boven de boomtoppen in Guyana te vliegen? Werner Herzog zocht het voor ons uit in de amusante documentaire The White Diamond.
De voorliefde van documentairemaker Werner Herzog is ondertussen bekend: hij voelt zich aangetrokken tot mensen die welbewust extreme omstandigheden opzoeken – een bergbeklimmer, een skischansspringer, vulkaanbewoners, Klaus Kinski. Maar elke keer als hij een excentriekeling heeft gevonden, is de verbazing toch weer groot.
Voor zijn nieuwste documentaire The White Diamond kwam hij vliegtuigbouwkundige Dr. Graham Dorrington op het spoor. In zijn loods sleutelt de hyperactieve man al jaren aan een luchtballon-achtige constructie. Zijn ogen rollen en zijn armen gaan de lucht in als hij fantaseert over het geluidloos zweven boven de boomtoppen. Maar als je ziet waarmee hij dat van plan is te doen, schrik je even. Op papier ziet zijn aërodynamische luchtschip er nog wel indrukwekkend uit, maar eenmaal neergestreken in het oerwoud van Guyana, lijkt het opgeblazen gevaarte meer op een mislukte kopie van een Jules Verne-uitvinding.
Er is meer reden om te twijfelen aan zijn vliegmanschap. Op zijn eerste proefvlucht valt er een motor uit en kan hij alleen maar achteruit vliegen. Ook overweegt hij om langs de gigantische Kaieteur waterval te vliegen, maar als hij een proefballon oplaat die compleet verzwolgen wordt door de watermassa, ziet hij daar goddank van af.
Dwingeland
Ondertussen is Herzog een andere hoofdpersoon tegen het lijf gelopen: de poëtisch ingestelde, Gyuaanse gids die het geploeter glimlachend bekijkt. De heliumballon noemt hij een ‘witte diamant’. Herzog zelf laat zich in de voice-over weer van zijn komische kant zien, en weet ondertussen ook mooie natuurbeelden te schieten, niet de doorsnee plaatjes, maar bijna abstracte close-ups van exotische reptielen en andere kruipende schepsels die hij vanuit vreemde camerastandpunten gadeslaat.
Wat trekt Herzog toch aan in die mannen die een groots maar nutteloos doel nastreven? Hij heeft zelf eens gezegd: “Als je een wetenschapper bent en je wilt iets weten over de innerlijke structuur van materie, dan moet je het onder extreme druk en onder extreme omstandigheden plaatsen. Dit geldt ook voor mensen.”
Herzogs zonderlingen zoeken die druk zelf op. Soms helpt Herzog ze een handje, zoals in Julianes Sturz in den Dschungel, waarin een oudere vrouw haar vliegtuigongeluk in het oerwoud herbeleeft, op verzoek van Herzog.
Ook Dr. Dorrington heeft in The White Diamond met nogal wat trauma’s af te rekenen. Herzog kijkt verlekkerd toe. Hij is als altijd de kalmheid zelve, maar soms schemert door wat voor een dwingeland hij kan zijn. Herzog wil zijn zin krijgen. Zo is hij zelf ook een geknipt personage voor zijn documentaires geworden.
