The Old Oak

Een wat ongewone kerstfilm

  • Datum 06-12-2023
  • Auteur Ronald Rovers
  • Thema Filmkrant 463
  • Gerelateerde Films The Old Oak
  • Regie
    Ken Loach
    Te zien vanaf
    21-12-2023
    Land
    Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, België, 2023
  • Deel dit artikel

The Old Oak

Dieselmotoren Ken Loach en Paul Laverty zullen niet snel zonder kritische verhalen zitten. In The Old Oak draait het om een gemeenschap die van buiten wordt uitgeknepen, waarna de frustratie zich naar binnen richt.

Je probeert je voor te stellen hoe de eigenaar van een flitsbezorgersbedrijf naar Ken Loach’ Sorry We Missed You (2019) kijkt. Of bijstandsambtenaren naar I, Daniel Blake (2016). Waarschijnlijk met een vorm van dissociatie, maar een mens kan hopen. Hoe verdwijnen misstanden anders?

In Loach’ nieuwste film The Old Oak staat niet een idee of een individu, maar een gemeenschap centraal. Die bredere focus verklaart misschien deels waarom er na de première in Cannes wat lauw werd gereageerd op de film. Maar het is niet de enige verklaring. The Old Oak heeft iets van een gemakzuchtige wensdroom – Alle Menschen werden Brüder. Al is het moeilijk daar cynisch over te doen. Een film die staat voor hoop, wie wil dat afwijzen?

Ergens in het noordoosten van Engeland ligt een dorp met een café. De mijnen zijn al een tijdje dicht en een deel van de inwoners is vertrokken. Wanneer een aantal leegstaande huizen wordt gebruikt om Syrische vluchtelingen te huisvesten, leidt dat tot voorspelbare spanningen in de gemeenschap. Cafébaas TJ hoort in zijn kroeg (de Old Oak uit de titel) dagelijks het gemakzuchtige racisme van een groepje vaste klanten voor wie het leven weinig meer te bieden heeft dan frustratie over alles wat anders is. Hij besluit er iets aan te doen, samen met een van de Syrische vluchtelingen.

Loach schetst een gemeenschap die op allerlei manieren klem zit. Voor veel mensen hier is hun kleine woning het enige bezit, maar de ontwrichting van de woningmarkt wordt pijnlijk duidelijk wanneer ‘een bedrijf op Cyprus’ een aantal woningen voor achtduizend pond per stuk blijkt te hebben gekocht. Waardoor de waarde van alle andere woningen snel zal dalen. Maar omdat een bedrijf op Cyprus een onzichtbare entiteit is, richt de frustratie van enkele bewoners zich op wie ze wel kunnen zien: vluchtelingen.

Loach maakt daar geen simplistisch wij-zij van. TJ en de Syrische Yara snappen heel goed dat de enige zinnige oplossing is om deze gemeenschap weer bij elkaar te brengen. Of ‘bedrijven op Cyprus’ de woningmarkt kunnen blijven parasiteren, dat is een kwestie voor de landelijke politiek, niet van lokale caféhouders.

Als analyse van veelvoorkomende sociale spanningen is The Old Oak best overtuigend. Helaas biedt de verbroedering die Loach schetst een te rooskleurige en ook een naïeve voorstelling van zaken. Gifmengers op nationaal niveau spelen in deze kwesties ook een belangrijke rol, mensen die een verdienmodel hebben gevonden in het tegen elkaar opzetten van bevolkingsgroepen. Maar Loach en Laverty hebben nooit veel vertrouwen gehad in verandering van bovenaf. Echte verandering komt bij hen altijd van onderop.