The Last of Us

Vanaf 16 januari is The Last of Us te zien bij HBO Max, gebaseerd op de succesvolle horrorsurvivalgame. Is het de zoveelste mislukte poging om een game te verfilmen? Of niet?

To gameplay or not to gameplay, dat is de vraag. Ook de rest van Hamlets speech past trouwens opvallend goed bij een horrorsurvivalgame als The Last of Us. Of eigenlijk bij elke poging om een game te verfilmen. ‘Whether ’tis nobler in the mind to suffer the slings and arrows of outrageous fortune, or to take arms against a sea of troubles, and, by opposing, end them?‘

Leg je de wapens neer als je een game verfilmt en doe je wat fans en investeerders verwachten? Of verzet je je en zoek je naar nieuwe wegen om obstakels te overwinnen?

Die obstakels zijn legio. De gameplay, ten eerste. Neem je die mee naar je verfilming? Immers, dat is wat de titel groot heeft gemaakt. In de regel moet het antwoord zijn: niet doen. Games zijn een fundamenteel ander medium. In films ben je niet de protagonist, niet het middelpunt van je wereld. Het perspectief dat je wordt geboden, is groter. Ook als je niets doet, zal het verhaal zich verder ontwikkelen. Geen verrassend inzicht en toch zagen we makers hier herhaaldelijk de fout in gaan, zoals bij de filmadaptaties van Assassin’s Creed en Doom. Doom had überhaupt nooit verfilmd moeten worden, de eerste afweging die iedereen bij een potentiële verfilming moet maken. Veel games lenen zich simpelweg niet voor verfilming. Assassin’s Creed de film bleek een kille, afstandelijke en ongeïnspireerde adaptatie.

Deel 1 en 2 van The Last of Us, de game van studio Naughty Dog – recent werd bekend dat van deel 1 ruim 37 miljoen exemplaren zijn verkocht – leken wel geschikt voor verfilming. Dankzij de uitgestrekte wereld om in rond te lopen – of in ieder geval de illusie daarvan – met een unheimische sfeer. Dankzij de interessante personages die protagonisten Joel en Ellie ontmoeten tijdens hun reis door het geïnfecteerde niemandsland. Maar vooral dankzij het drama. De relatie tussen Joel en Ellie die lange tijd helemaal geen relatie wil worden. De pijn van een verlies die ze allebei met zich meedragen, die in hun sporadische gesprekken naar buiten sijpelt wanneer ze elkaar wel leren kennen, nog altijd tegen wil en dank. De andere personages die je leert kennen en die gaandeweg het spel sterven. The Last of Us is een hororsurvivalgame én een intense dramatische belevenis. Die twee lagen versterken elkaar zelfs, dus applaus voor bedenkers Neil Druckmann en Bruce Straley.

Druckmann is samen met schrijver/regisseur Craig Mazin ook verantwoordelijk voor de serie-adaptatie van The Last of Us. Een verantwoordelijkheid die ze hebben moeten bevechten, blijkt uit een recent interview in The New Yorker. “Investeerders”, zei Druckmann, “willen de dingen altijd bigger and sexier.” Hen stond meer de look and feel van No Country for old Men voor ogen, aldus het interview, de investeerders wilden meer World War Z. Wie de serie ziet, kan niet anders concluderen dan dat Druckmann en Mazin dat gevecht hebben gewonnen.

Het begin van de serie volgt trouw het begin van de game. Het is een dag zoals alle andere in het leven van Joel en z’n dochter Sarah. Hij werkt in de bouw als zelfstandig aannemer, zij gaat naar school. Een moeder is niet in beeld. Wel gek dat er al de hele dag helikopters overvliegen en sirenes kinken, valt Sarah op. Als ze terugkomt uit school is Joel nog niet thuis, dus gaat ze bij hun oude buren op bezoek. ‘s Avonds schrikt ze wakker. Nog meer sirenes en geschreeuw. Joel ziet ze eerst niet maar dan stormt hij het huis binnen. Ze moeten vertrekken. Nu!

Een aantal schokkende ontwikkelingen later – de mensheid blijkt grotendeels geïnfecteerd door de schimmel Cordyceps die de hersenen overneemt en mensen tot zombies maakt – neemt Joel de opdracht aan om de veertienjarige Ellie naar veilig gebied te brengen. Meer dan duizend mijl verderop, dwars door geïnfecteerd niemandsland.

The Last of Us is een horrorsurvivalgame. Niet zo heftig als Silent Hill, de Resident Evil-games of het recente The Callisto Protocol. Maar een zombiegame niettemin. Van al die games leunt The Last of Us het meest op een emotionele interactie tussen personages, dus leende de game zich waarschijnlijk ook het best voor verfilming. Bij de door Amazon recent aangekondigde verfilming van een andere gameklassieker die stevig op een persoonlijk verhaal leunt, God of War, moeten we nog maar afwachten of het drama naar film of serie te vertalen is. Mijn gok is: minder.

Visueel is The Last of Us een overtuigende adaptatie. Postapocalyptische landschappen zijn makkelijk uit computers te halen en na de ondergang van de mensheid heb je als makers sowieso weinig last van… die mensheid. De straten en gebouwen zijn leeg en als zich een dreiging voordoet, kun je je personages door donkere, nauwe ruimtes sturen om ze aan het gevaar te laten ontsnappen. Kortom: een paradijs voor een production designer. Nog steeds volgt de serie hier in wezen de route van de game: sleutellocaties zoals een museum waar de personages moeten ontsnappen aan ‘clickers’ – gemuteerde zombies met een extreem goed gehoor – zitten ook in de serie.

Om de wereld buiten Joel en Ellie wat meer reliëf te geven is een hele aflevering gewijd aan de relatie tussen Bill en Frank, wiens pad Joel en Ellie later kruisen. Je beleeft dus niet alles door de ogen van Joel. Een tweede seizoen gaat er zeker komen en net zoals in het tweede deel van de game zou daar een dramatische perspectiefwisseling van een heel andere aard kunnen verschijnen, maar het is te vroeg om daar zeker van te zijn. Dit eerste seizoen wordt in ieder geval zeker verrijkt door die episode met Bill en Frank.

Misschien wel de grootste troef van de serie is de casting van Bella Ramsey als Ellie. Spot on, zoals de Engelsen zeggen. Grofgebekt, grappig en zelfverzekerd is ze niet alleen de gedroomde Ellie en tegenspeler van Pedro Pascal als Joel, haar personage is waar de game en de serie om draaien (waarom Ellie zo belangrijk is, verklappen we niet). Ramsey is in staat die rol het juiste gewicht te geven. Zij is het epicentrum, ook al beleven wij het verhaal door Joels ogen. Ramsey’s weerbarstigheid en eigenzinnigheid tillen de serie naar een hoger plan.

The Last of Us is een van de eerste echt geslaagde gameverfilmingen. Minder monsters dan in de game (dus minder gameplay) en meer (maar niet teveel) drama: Druckmann en Mazin begrijpen het.

The Last of Us is vanaf 16 januari 2023 te zien op HBO Max.