The Holdovers

Alexander Payne maakt met The Holdovers een bijzonder ontroerende instant-klassieker over een chagrijnige geschiedenisleraar (Paul Giamatti in topvorm) die in de opmaat naar kerst langzaam ontdooit.

“Luie, vulgaire, ranzige kleine Filistijnen”, “holbewoners”, “goddelozen”. Zo noemt geschiedenisleraar Paul Hunham (Paul Giamatti) zijn geprivilegieerde pupillen. In de Amerikaanse staat Massachusetts onderwerpt deze nestor op een jongenskostschool zijn leerlingen aan een hardvochtige vorm van heropvoeding.

Hunham staat op de school bekend als retorisch talent. Regelmatig beschimpt hij op verbose wijze zijn collega’s, leerlingen en superieuren. Daardoor pakt men hem vaak met handschoentjes aan. Hoewel hij door de scholieren achter zijn rug om juist wordt geridiculiseerd: ze noemen Hunham ‘walleye’, omdat hij scheelt kijkt.

Wat niet meehelpt is dat de docent weigert om zonen van invloedrijke politici voor te trekken. Net voor de kerst krijgt hij van het schoolhoofd het verzoek om een van de belhamels toch maar te laten slagen, maar Hunham weigert. Dat wordt bestraft: gedurende de kerstperiode moet hij zich ontfermen over de holdovers, de ‘overblijvertjes’ die op de school achterblijven terwijl hun klasgenoten met hun welgestelde ouders de feestdagen vieren in de sneeuw of in de zon. Uiteindelijk blijkt dat alleen Angus Tully (Dominic Sessa) te zijn.

Eerder in de film heeft Tully zich al gemanifesteerd als een dwarse puber die wars is van autoriteit. De twee zijn dus aan elkaar gewaagd. Kok en manusje-van-alles Mary Lamb (Da’Vine Joy Randolph) fungeert in Alexander Payne’s The Holdovers als de verzoener. Zij zorgt ervoor dat Hunham en Tully tot nieuwe inzichten komen, zoals het hoort in een traditioneel kerstverhaal. Giamatti laat in zijn glansrol van meet af aan doorschemeren dat Hunham wel degelijk over een groot hart beschikt. Zoals wanneer hij Cicero citeert: “We zijn niet alleen voor onszelf geboren; ons vaderland, onze vrienden, hebben een aandeel in ons.”

De man heeft van zijn werk zijn leven gemaakt. Hij is een einzelgänger die zijn dagen slijt op zijn kamertje. Close-ups van aambeiencrème, een vies toilet en een onopgemaakt bed spreken boekdelen.

The Holdovers speelt zich af in december 1970 en draait ook om de generatiekloof die toen op pijnlijke wijze zichtbaar werd. Hunham staat voor een archaïsche levensvisie; Tully vertegenwoordigt een minder rigide, speelsere blik op het leven. Payne verenigt die twee ogenschijnlijk onverenigbare inborsten op magistrale wijze. Met Sideways (2004) liet hij al zien dat hij het komisch en dramatisch talent van Paul Giamatti ten volle kan benutten. In The Holdovers doet het duo daar een schepje bovenop. Het is bijzonder om te constateren hoezeer Holdhams sarcasme de harten doet smelten, in een tragikomedie die zich laat omschrijven als het filmisch equivalent van een warm glas glühwein.

The Holdovers gaat op 11 januari 2024 officieel in première, maar is al in de kerstvakantie alom in voorpremières te zien.