The Damned

Roberto Minervini kijkt de Amerikaanse Burgeroorlog niet recht in het gezicht, maar zoekt juist de randen van het conflict op.

Oorlog is mythe. Een mythe van goed tegenover kwaad, van moed en heldendom. De realiteit van oorlog is de achterkant van die mythe. En het is aan die achterkant waar de in Italië geboren maar al jaren in de Verenigde Staten wonende Roberto Minervini’s interesse ligt. The Damned speelt zich af tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. Niet aan het front, maar in een niemandsland in het noorden van Montana.

Hier slaat een groep noordelijke soldaten kamp op, sommige van hen nog tieners. Ze doen de was, spelen kaart, maken vuur. Ze wachten. Wachten op een vijand die misschien in aantocht is. Af en toe zijn er flarden van dialogen op te vangen, maar evenzo vaak blijven die net buiten gehoorsafstand.

Bij de wisseling van de wacht legt een soldaat uit dat je bij het afspeuren van de omgeving niet gefocust moet zijn op het zien van een mens. In plaats daarvan moet je je blik steeds net een beetje langs de horizon laten gaan, zodat die blik als vanzelf valt op dat wat de aanwezigheid van een mens kan aanduiden. Een vorm in het landschap die je eerder niet zag, een uit een boom opvliegende vogel.

Om iets te zien, helpt het soms om er net een beetje langs te kijken en dat is ook iets wat het werk van Minervini kenmerkt. In films als Stop the Pounding Heart (2013) en The Other Side (2015) vindt hij, als relatieve buitenstaander, juist aan de randen van grotere verhalen iets wezenlijks van de Amerikaanse samenleving. Altijd in het grijsgebied tussen fictie en documentaire.

Nog meer dan in vorige films is er in The Damned nauwelijks scherptediepte. De wereld rond de personages is vrijwel volledig uit focus. Alsof er niets bestaat buiten dit moment, deze situatie. Geen verleden, geen toekomst. Alleen het nu en het overleven van dat nu. Een nu waarin eerst vrijwel niets gebeurt, maar dan is daar plots de vijand.

De slag die volgt is er één van bewegingen in een ooghoek, van schoten waarvan de herkomst nauwelijks te plaatsen is. Angst, chaos, en daarna de stilte waarin de doden worden geteld. “Hoe past god hierin?”, vraagt een van de soldaten zich af.

The Damned is een soms wat stroeve, maar altijd intrigerende mengeling van existentialisme en impressionisme, waarin alles net een beetje uit focus blijft. Visueel, maar ook thematisch. Zoals de parallellen met het heden. Die zijn er, maar je ziet ze pas als je er niet actief naar zoekt, maar er net een beetje langs kijkt.