Suffragette

Bij suffragettes denken mensen vaak aan ontevreden welgestelde vrouwen die zin hadden in een relletje. Sarah Gavrons Suffragette doet recht aan de burgerrechtenbeweging en de grimmige strijd voor vrouwenkiesrecht.

Het tekent de beperkte aandacht voor vrouwengeschiedenis dat Winifred Banks, de frivole werkgeefster van Mary Poppins, nog steeds het populaire archetype van de suffragette belichaamt: welgesteld, zorgeloos en dol op een opstootje. Dat de strijd voor vrouwenkiesrecht (women’s suffrage) ruim een eeuw geleden honderdduizenden mensen uit alle lagen van de bevolking op de been bracht, de politie alles uit de kast trok om de beweging de kop in te drukken en zeker duizend vrouwen een gevangenisstraf uitzaten voor hun aandeel in de protestacties, zijn feiten die het woord ‘suffragette’ snel van zijn suikerspinachtige bijklank zouden moeten ontdoen. Suffragette van Sarah Gavron (Brick Lane, 2007) zet die grimmige kanten van de strijd op de voorgrond en laat zien wat deze burgerrechtenbeweging betekende voor al die vrouwen die niet de geschiedenisboekjes haalden.
De officiële geschiedenis, waarin de hoofdrolspelers inderdaad vooral dames uit de gegoede klasse zijn, dient hier als achtergrond voor de persoonlijke revolutie die zich voltrekt in Maud Watts (Carey Mulligan), een fictieve arbeidster die betrokken raakt bij het militante verzet. Mauds ontdekkingsreis in de wereld van geheime bijeenkomsten en protestacties is grotendeels handheld gefilmd, in een poging om ons ervan te weerhouden de film genoegzaam te bekijken als het relaas van een voorbije strijd.
Mulligan is een innemende heldin, schakelend tussen kwetsbare twijfel en even kwetsbare vastberadenheid. Hoogtepunt in het scenario van Abi Morgan is de verklaring die Maud aflegt tegenover de liberale minister David Lloyd George. Ze vertelt in haar eigen beperkte vocabulaire haar levensgeschiedenis. Geen woord is politiek. Politiek is het feit dát ze spreekt, en dat de minister luistert. Anders dan het motto van de Women’s Social and Political Union, ‘Deeds Not Words‘, zijn het juist deze woorden die in Maud de vlam van verzet doen ontbranden. Maar de film laat ook zien hoe de fysieke inzet van de actievoersters — het vernielen van bezit als actiemiddel, het incasseren van het gewelddadige politieoptreden tegen demonstranten en de hongerstakingen in de gevangenis — de beweging de zichtbaarheid gaf die nodig was om de discussie over vrouwenrechten tot buiten het domein van de politiek te brengen; zelfs al waren de publieke reacties op de luidruchtige en ‘onvrouwelijke’ vrouwen overwegend negatief.
Suffragette herinnert vooral aan de persoonlijke offers die zijn gebracht. Na afloop van een verboden bijeenkomst wordt Maud niet gearresteerd, maar afgeleverd voor haar eigen deur — per boevenwagen. "Laat hun mannen maar met ze afrekenen", zegt de verantwoordelijke inspecteur. De uitspraak symboliseert de rechteloosheid waar die generatie vrouwen mee te kampen had. Dat is niet iets om zelfgenoegzaam over te zijn. Het is iets om stil van te worden.

Sasja Koetsier


Filmkrant.Live verzorgt in november een introductie bij Suffragette
Filmtheater | Alkmaar
22 december 19.30 uur
Gerlinda Heywegen