STRICTLY BALLROOM

Statement van de regisseur: ‘Dat de menselijke geest triomfeert over onderdrukking en het individu over het systeem, en dat er ten slotte hoop is, dat is belangrijk voor mij.’ Met de wervelende verfilming van zijn toneelstuk ‘Strictly ballroom’ debuteert de jonge Australische theaterregisseur Baz Luhrman als filmmaker. Hopelijk het begin van een lange carrière.

De dertigjarige Luhrman, het enfant terrible van het Australische theater, had al in 1986 als student aan het National Institute of Dramatic Art in Sydney zijn stuk ‘Strictly ballroom’ op de planken gezet. Een jaar later gevolgd door de mede door hem geschreven opera ‘Lake lost’. In 1990 baarde hij opzien met zijn hoogst moderne versie van ‘La bohème’. Ook zijn filmdebuut is niet onopgemerkt gebleven.
Vermoeide festivalgangers rechtten in Cannes tijdens de première de ruggen en sperden de ogen wijd open. Het Australische antwoord op Dirty dancing sloeg in als een bom.
Baz Luhrman ziet de vergelijking liever niet gemaakt. Hij streefde dan ook geheel andere zaken na dan de makers van Dirty dancing. Niets meer of minder dan een ontmaskering van de machtswellust en de corruptie van het establishment beoogde hij, in een moderne versie van de David en Goliath-mythe.
‘A life lived in fear is a life half lived’, luidt het citaat dat veelvuldig te horen is in Strictly ballroom. En over de hoofden van talloze geïntimideerde, laffe dan wel opportunistische personages heen spreekt Luhrman een krachtig pleidooi uit voor individuele verantwoordelijkheid en moed. Want alleen dat kan de machtsspelletjes doorkruisen en alleen daarmee kunnen de solidaire krachten van mede-slachtoffers verzameld worden.
Dit alles wordt medegedeeld via de geschiedenis van de veelbelovende jonge ballroom-danser Scott Hastings.
Wie ooit gedwongen werd, zoals ondergetekende, stijf van afgrijzen de beginselen van de quickstep dan wel cha cha cha te studeren, beziet aanvankelijk met bevreemding de grote passie waarmee Scott tracht de hoogste regionen te bereiken. Hier staat de jongen, hij wil de Pan Pacific Grand Prix winnen, hij kan niet anders als zoon van een voormalig kampioensechtpaar.
De moeder vindt in hem haar verloren illusies terug. Als assistente van danschoolleraar Les, haar vroegere danspartner en Scotts mentor, zit ze hem voortdurend op de huid, bezorgd gade geslagen door de vader die het echter lang geleden heeft afgeleerd enig woord van protest te laten horen.
Zijn danspartner Liz wordt door Scott tot waanzin gedreven door zijn gedurfde uitvoering van zelfverzonnen variaties. ‘Eigen passen mag niet,’ schreeuwt de danig opgetutte blondine met spuuglok hem telkens toe. Hier gloort een eerste begin van opstand. Het nietige individu Scott, met zijn vage noties van artisticiteit en scheppingsdrang, zal het gaan opnemen tegen het ogenschijnlijk onaantastbare instituut van de Dans Federatie, onder leiding van de almachtige voorzitter Barry Fife.

Assepoester
Door dit David en Goliath-verhaal heen is het sprookje van Assepoester geweven. Fran, het stumperige lelijke eendje van de dansschool, bloeit onder Scotts bescherming op tot zwaan en een gepassioneerde pasodoble-danseres. De finesse van de pasodoble, die geheel indruist tegen welk ballroom-principe dan ook, wordt het nieuwe paar bijgebracht door Frans heetgebakerde Spaanse vader en haar wijze, maar niet minder sierlijke grootmoeder.
Danspaus Barry Fife tracht met leugenachtige verzinsels nog even een afbrokkeling van zijn rijk tegen te houden, maar niets weerhoudt het paar Scott en Fran uiteindelijk van een adembenemende grand finale.
Vuurwerk, uitstekend spel, daverende dansen, letterlijk oogverblindende glamour en glitter en een weinig pretentieus verhaal dat toch hout snijdt, wat wil de bioscoopganger nog meer? Een volmaakte technische afwerking misschien. En ook daarin voorziet Strictly ballroom. De dans-scènes zijn van een ongekend tempo en bijna alsof het animatie was, beeld voor beeld gemonteerd door Jill Bilcock, tot het de overrompelende kwaliteit kreeg die je aan het begin van de film stijf op je stoel drukt.
Na de eerste helft, waar in de ongebruikelijke camerastandpunten en de vertekenende close-ups van de ballroom-fanaten een vleugje Jane Campion terug te vinden is, krijgt de tweede helft waarin het lelijke eendje opbloeit langzaamaan een traditioneler uitwerking. De artificiële wereld van de stijldans wordt ingeruild voor die van Frans arme maar trotse familie. Naast de tragische dansmarionetten is hun warme menselijkheid een weldaad.
De keuze van de strikt gereglementeerde ballroom-microcosmos als metafoor is een briljante. Het stelde Luhrman en zijn production-designers Catherine Mann en Bill Marron in staat met Strictly ballroom een hommage te brengen aan de klassieke Hollywood-musicals van de jaren veertig. Ook daarin werd het idee dat de kleine man zijn dromen kan verwezenlijken als hij maar wil, vaak op geestige wijze uitgewerkt. Baz Luhrman maakte er met zijn versie een virtuose en humorvolle vertaling van voor een nieuwe generatie.

Gerdin Linthorst