Snowpiercer

Een trein met de laatste mensen dendert onafgebroken door een postapocalyptisch landschap.

Dat er na het einde van de wereld tenminste nog een trein rijdt, is ongetwijfeld de natte droom van de NS-directie. Helaas voor de mensheid is dat in Bong Joon-ho’s post-­apocalyptische Snowpiercer ook meteen het laatste wat er rijdt. De rest van de wereld is in een ijstijd beland nadat in juli 2014 verscheidene landen een gas de atmosfeer in pompten om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Fail! Sindsdien dendert de futuristische trein al achttien jaar door Eurazië, bladeren of geen bladeren op het spoor. Stilstand betekent dood, vooruitgang is leven.

Afhankelijk van wie je spreekt dan. Vóór in de trein hebben ze het goed, achterin zit de onderste kaste van deze autoritaire standenmaatschappij opgesloten. Belangrijkste doel: het leveren van slaven, waaronder kinderen jonger dan vijf. Maar ze pikken het niet meer. Er breekt een opstand uit om vooraan bij de goddelijke motor te komen, die bediend wordt door de nieuwe Messias.

Eigenlijk draait deze bewerking van de Franse strip La Transperceneige maar om één vraag: wat is geoorloofd voor het voortbestaan van de soort? Daarom kun je Snowpiercer het best bekijken als een allegorie (zij het niet een hele diepzinnige) want op andere fronten schiet de film tekort. Het is geen dystopisch spektakel en het heeft ook niet de emotionele reikwijdte van Bongs briljante Memories of Murder, net zomin als de profetische gave van 1984 of Brazil, waar een paar keer speels naar verwezen wordt.

Het grootste plezier van de film zit in de abrupte toon- en tempowisselingen: elke wagon heeft een andere functie en is anders ingericht, waardoor achter elke deur een nieuwe verrassing schuilt. Daartegenover staat de gemakzuchtige metafoor van de trein als beeld voor de samenleving, waarin de armen geofferd worden voor het welzijn van de rijken. Personages van vlees en bloed hadden die topzware allegorie overeind kunnen houden, maar het blijven cartoonfiguren, waardoor het verhaal nogal vrijblijvend door het landschap dendert. En Ed Harris als Messias? Nee. Niet doen. John Hurt is inmiddels stockmateriaal voor dit soort films, knipoogje van Bong, dus die geeft iets van gewicht aan het hele gebeuren. En Tilda Swinton is fijn als een kruising tussen een kostschooldirecteur en een Obersturmführer, maar dat is dan ook alles wat ze is: een karikatuur. Kun je dat de adaptatie van een comic eigenlijk wel verwijten? Jazeker, kijk maar naar A History of Violence of Persepolis, adaptaties die wel bij de kijker resoneren.

Wat overblijft is vermakelijke sciencefiction, maar het is tegelijk Bongs minste film. Bij een maker van dit kaliber is dat geen ramp, maar wel een teleurstelling.