Persepolis

Rebellie in houtskool

  • Datum 01-02-2008
  • Auteur Joost Broeren
  • Thema Filmkrant 296
  • Gerelateerde Films Persepolis
  • Regie
    Marjane SatrapiVincent Paronnaud
    Te zien vanaf
    28-02-2008
    Land
    Frankrijk, 2007
  • Deel dit artikel

Marjane Satrapi verfilmt in de verbluffende Franse Oscar-inzending Persepolis haar autobiografische stripverhaal. Haar jeugd in het Iran na de Islamitische Revolutie toont het stille verzet van het Iraanse volk en de blindheid daarvoor van het Westen.

Met een strijdbaarheid die ze meer speelt dan voelt marcheert de achtjarige Marjane door de woonkamer. Vuist in de lucht, bandana om het hoofd en een vastberaden blik in de ogen. Haar exuberantie weerspiegelt de hoop die haar ouders koesteren over het nakende einde van het bewind van de Iraanse Sjah Mohammed Reza Pahlavi.

Maar al snel zal blijken dat Iran door de Islamitische Revolutie geenszins bevrijd wordt; de fundamentalistische heersers die opstaan, voeren een nog veel repressiever schrikbewind. Maar dat weet Marjane hier nog niet. "Weg met de Sjah!", roept ze uitbundig. Tot ze naar bed wordt gestuurd.

Die tweestrijd tekent Marjane Satrapi’s autobiografische Persepolis. De film gaat over opgroeien in het Iran van de jaren tachtig, maar de nadruk ligt evenzeer op het opgroeien als op de verscheurde politieke achtergrond. Natuurlijk wordt Marjane’s jeugd getekend door de elkaar opvolgende conflicten: de onderdrukking door de Sjah, de Islamitische Revolutie, de door het Westen aangewakkerde oorlog tussen Iran en Irak. Maar als zij als twaalfjarige een cassettebandje met muziek van Iron Maiden koopt van een schimmige dealer op een straathoek (westerse muziek is verboden), is dat net zozeer een verzet tegen haar ouders als tegen het bewind. Wanneer Marjane het bandje thuis al headbangend beluistert, sluit haar moeder met een zucht haar kamerdeur.

Venus
Voor de verfilming van haar autobiografische stripverhaal betrok Marjane Satrapi de hulp van bevriende striptekenaar Vincent Paronnaud; beiden maken met Persepolis hun filmdebuut. Maar aan de bij vlagen verbluffende animatie is dat niet af te zien. De gestileerde, in strak zwart en wit vormgegeven figuren uit het stripverhaal worden in de film afgezet tegen achtergronden in houtskolen grijstinten die teruggrijpen op het expressionisme. Het resultaat is verbluffend in zijn eenvoud en des te herkenbaarder in zijn abstractie.

De traditionele animatie voelt aandoenlijk handgetekend, maar kent toch een paar zeer dynamische sequenties. Met name een bominslag, waarbij het projectiel in zijn razende baan naar de grond wordt gevolgd, wekt indruk. Persepolis is animatie zoals die in Amerika, waar tekenfilms automatisch kinderfilms zijn, niet gemaakt zou kunnen worden. Overigens heeft de Nederlandse distributeur er voor gekozen om hier een Engelstalige versie uit te brengen.

Persepolis laat zien wat in de westerse berichtgeving vaak wordt vergeten: dat wat van hogerhand wordt opgelegd niet per se wordt omarmd door het volk. De uitspraken van dictators doortrekken naar hun onderdrukte volk is een simplistische dommigheid: op straat gaat het leven gewoon door. Persepolis werkt het best in de kleine observaties van de absurditeiten die dit verschil oplevert. Zoals de tekenles op de Iraanse kunstacademie, waar de naakte delen van Botticelli’s ‘Geboorte van Venus’ worden doorgekrast en de meisjes moeten oefenen door een model in burka te schetsen. Met als resultaat twintig identieke vellen met twintig identieke vormeloze hopen stof.