Sketches of Siberia

In Sketches of Siberia reist Ben van Lieshout door de taiga van Zuid-Siberië, waar ploeterende vrachtwagens en goudgravers zich een weg door de onmetelijkheid banen.

De taiga is gekmakend voor wie graag een eindpunt in zicht wil hebben. De ontelbare naaldbomen langs de wegen naar nergens zijn duizelingwekkend. Zo voelt eindeloosheid. “Hoogstens de trekvogels weten waar [de taiga] eindigt”, schreef Tsjechov in De reis naar Sachalin. Ben van Lieshout weet die onmetelijkheid in zijn documentaire Sketch­es of Siberia bijzonder mooi te vangen. Hij volgde de voetsporen van de Noorse poolreiziger Fridtjof Nansen die in 1913 deelnam aan een expeditie die een handelsconnectie tussen Noorwegen en het binnenland van Siberië tot stand moest brengen. Hij eindigt net als Nansen in het Krasnojarsk-district waar hij de rivier de Jenisej afzakt. In lyrische beelden die je zo zou willen inlijsten trekt het landschap in allerlei kleurschakeringen aan ons voorbij, ondersteund door fragmenten uit Nansens dagboek Door Siberië, het land van de toekomst.

Als Van Lieshout neerstrijkt bij de goudgravers, krijgt de documentaire ook een licht absurdistische draai. Het transport van kolen, benzine, explosieven en lokale bewoners door de taiga vindt plaats via een uiterst trage kolonne vrachtwagens, die zich door de vele modderige kuilen ploegt. De machtige trucks worden aandoenlijk schuddende beestjes die slechts centimeter voor centimeter vooruitkomen. Een van hen vervoert enorme autobanden, die vast beter van pas waren gekomen onder de vrachtwagen dan erbovenop.

Van Lieshout heeft een hele aardse manier van filmen en observeert de mensen midden in hun omgeving, die hier nat, koud, modderig en roestig is. Hij filmt de vrouwen die tussen eindeloze hoeveelheid kiezelsteentjes goudklompjes moeten zien te vinden met een enorme zeef, ongeveer zoals een filmmaker vast ook te werk gaat. Hij filmt het klotsende water in olievaten, hij filmt een koe die op plastic kauwt — grondstoffen, mensen, dieren, natuur, alles loopt hier in elkaar over.

Van Lieshout trad eerder met Inventaris van het moederland in de voetsporen van fotograaf Prokudin-Gorskii, uitvinder van de kleurenfotografie, die hij volgde door het hart en het noorden van Rusland. Hij filmde ook vergeten stukjes land langs spoorlijn, snelweg en industrieterrein in Lapje grond, hij maakte een rondrit langs rafelranden, ingeklemd tussen almaar oprukkende infrastructuur in Locatie tusseNLand. Allemaal documentaires over stukken vergeten land die hun schoonheid niet snel prijsgeven, maar dat wel voor even doen voor de camera van Van Lieshout.