SHANGHAI TRANCE

David Verbeek ontdekte in Shanghai een bruisende metropool en onzekere jonge Chinezen. Die indrukken verwerkte hij in het sfeervolle stadsmozaïek shanghai trance.

In de jaren zeventig werd wel eens gefilosofeerd over de vraag of een man een vrouwenfilm zou kunnen maken, en een vergelijkbare kwestie dringt zich op bij het zien van shanghai trance van de Nederlandse filmmaker David Verbeek. Kan een Europeaan een Chinese film maken?
Verbeek had met zijn debuut beat, de televisiefilm yu-lan en zijn pas daarna gerealiseerde eindexamenfilm van de Filmacademie suicide holiday al laten zien gevoel te hebben voor een Aziatische stijl van filmen. Na zijn afstuderen woonde hij twee jaar in Shanghai en draaide daar naar een eigen script, maar met Chinese acteurs (op Tygo Gernandt na) en een grotendeels Chinese filmploeg deze impressie van het postmoderne leven van een stel twintigers in de razendsnel veranderende metropool.
Bij een voorvertoning in China wilden sommigen niet geloven dat de regisseur een buitenlander was, aldus Verbeek bij de première van zijn film op het Filmfestival Rotterdam. Maar hij relativeerde dat compliment zelf door te stellen dat wat wij de ‘Aziatische stijl’ plegen te noemen eigenlijk terug te voeren is op de Italiaanse grootmeester Antonioni. Kijk, daar hebben we iets wat eens goed moet worden uitgezocht.

Doolhof
shanghai trance is een mozaïek van losjes door elkaar gevlochten perikelen van drie jonge stellen die moeite hebben hun keuzes in het leven en de liefde te bepalen. Soms bijna letterlijk, zoals wanneer een jongen op weg naar een nieuwe baan verdwaalt in een doolhof van gloednieuwe wolkenkrabbers. Zijn vriendin raakt hij kwijt wanneer ze verhuist naar een betere buurt. Er is een hip stel dat zich in de wereld van disco en reclame beweegt en Gernandt speelt een jonge Nederlandse architect wiens Chinese vriendin toch liever voor de vastigheid van een oudere en rijkere Chinees kiest. Het cement voor deze impressionistische vertelling wordt gevormd door de vaak indrukwekkende beelden van de stad zelf.
Voor wie de jonge Chinese film een beetje kent, biedt dit alles een vertrouwde aanblik en dat is zowel de kracht als de zwakte van shanghai trance — mooi, maar in zijn soort ook redelijk voorspelbaar. Verbeek weet de onzekerheden van zijn personages en de stille tragiek van de uit elkaar vallende relaties goed neer te zetten in een rustige opeenvolging van kleine taferelen die weinig dialoog nodig hebben om het juiste gevoel te treffen. Overigens kent ook dit genre al zijn clichés. Er zijn wel wat veel beelden van zwijgende en starende jongelui.
Het personage dat het minst goed uit de verf komt is de door Tygo Gernandt gespeelde Nederlander, wat opvallend is. Heeft Verbeek juist op zijn alter ego geen greep weten te krijgen?
Inmiddels is shanghai trance in een door de censuur aangepaste versie onder de titel city of trance op een filmfestival in Shanghai te zien geweest. Uitbreng in de Chinese bioscoop volgt waarschijnlijk in november, wat voor een Nederlandse film tamelijk uniek is.

Leo Bankersen