Samen

“Het is alsof er iets in je dooft.” Zo omschrijft een van de Parkinson-patiënten die worden geportretteerd in Samen de ziekte. Zelf ook bezocht door de ongeneeslijke ziekte, ging filmmakerskoppel Kees Rijninks en Carmen Cobos op onderzoek uit.

In voor- en tegenspoed. Of de echtparen in Samen die trouwgelofte ook letterlijk hebben uitgesproken vermeldt de documentaire Samen niet. Wel zien we wat het betekent als die tegenspoed zich daadwerkelijk aandient, hier in de vorm van de ziekte van Parkinson, die ongeneeslijke aandoening die tot een langzaam voortschrijdende aftakeling leidt. Een heel persoonlijk verhaal voor producent Kees Rijninks en zijn vrouw en filmpartner, regisseur Carmen Cobos (Imperfect Harmony, 2014; Cat Stories, 2019). Rijninks kreeg zelf de diagnose. Terwijl hij en Cobos nog worstelen met de vraag hoe er zelf mee om te gaan, kijken ze hoe anderen het beleven.

De vriendelijke neuroloog Dr. Berendse speelt slechts een kleine bijrol. Veel meer dan over de medische kant gaat hun film over hoe je met z’n tweeën verder moet wanneer Parkinson stiekem is binnengeslopen. Iets dat natuurlijk ook bij andere ziekten speelt. Rijninks en Cobos ontmoeten een vijftal Parkinson-patiënten en hun echtgenoten en hebben het over hun ervaringen, over onzekerheid en verlies aan zelfstandigheid. Kan je bij de dag leven en gelukkig zijn met wat je hebt, of is er altijd het doembeeld van rolstoel en verpleeghuis? Plus de zorgen over de druk die het op de partner legt. “Kees denkt soms dat ik zonder hem beter af zou zijn”, merkt Cobos op. Ze is het er niet mee eens.

Zonder grote pretenties en met behoedzaam gedoseerde emoties geeft Samen een nuchtere kijk op de aanvaarding van het noodlot. Heel onverwacht zijn die inzichten meestal niet, al stelt een van de getroffenen dat ze nu scherpere keuzes in het leven maakt.

Een beperking van deze aanpak is dat er veel over de Parkinson-ervaring wordt gepraat, maar dat je het minder meebeleeft. Af en toe lukt het wel. Een moment dat raakt is de ontmoeting met de bevende cellist Kees, die zijn vrouw onverwacht verloor en nu alleen met Parkinson is. Soms hoort hij haar nog – een effect van de ziekte? Hij denkt ook aan Odysseus en schrijft een kinderboek over die Griekse held.

Ontroerend maar ook confronterend zijn de scènes met de zorgzame Cor en zijn vrouw Edith, bij wie Parkinson al flink gevorderd is. Hoewel zeer hulpbehoevend, kan ze nog heel goed lichtpuntjes ontdekken en geeft ze haar leven desgevraagd een 8.
Zo’n ziekte krijg je samen, stelt Cobos in het begin. Cor en Edith zijn een overtuigend voorbeeld. Hoe Rijninks en Cobos het zelf gaan aanpakken – maatregelen voor de toekomst nemen of juist niet – blijft nog open. De liefdevol gefilmde begin- en slotscènes geven wel vertrouwen.