Saint Laurent
Maken kleren de man?

Saint Laurent
Schoonheid leidt tot emotioneel verval in Bertrand Bonello’s melancholische en postmoderne biografiefilm over modeontwerper Yves Saint Laurent.
De metacinema van The Beast (2023) zou je niet zo gauw met een biografiefilm over modeontwerper Yves Saint Laurent vereenzelvigen, maar in Bertrand Bonello’s Saint Laurent (2014) belichaamt het mode-icoon uit de titel de postmoderniteit zelf.
Want gaat de film over de man of over het merk waarmee hij de modewereld van de twintigste eeuw opschudde? Zijn die twee überhaupt van elkaar te scheiden in een wereld die draait om commercie en kopieën, projectie en weerspiegeling?
In plaats van een traditioneel verhaal bouwt Bonello een complex spiegelpaleis om zijn hoofdpersonage heen. Net als voorganger House of Tolerance (2011) en opvolger Nocturama (2016) is Saint Laurent een film over isolatie en vervreemding. Yves Saint Laurent is de solitaire gevangene in een naar zijn evenbeeld geschapen wereld. In die gouden kooi zoekt Josée Deshaies’ camera alsmaar naar reflecties in ruiten en spiegels. Het roept steeds de vraag op: wat ziet Yves als hij in de spiegel kijkt?
Bonello maakt cerebrale films. Tegelijkertijd snapt de Franse cineast als geen ander de zintuiglijke kracht van cinema. Mode is een kunstvorm die het lichaam viert, wat Saint Laurent doet met sensuele shots die de schoonheid benadrukken waar de ontwerper zich mee omringt. De aandachtige cameravoering, gekenmerkt door lang aangehouden, hypnotiserende shots, zuigt al die schoonheid op, maar maakt ook de onderliggende leegte voelbaar. Want uiteindelijk blijft alleen de desillusie over. Bonello’s Yves Saint Laurent blijkt een eenzaam mens, kwetsbaar vertolkt door de op jonge leeftijd overleden acteur Gaspard Ulliel. De roemruchte filmster Helmut Berger speelt de ontwerper op latere leeftijd, die met weemoed terugblikt op verloren jeugdigheid en verspilde schoonheid.
In een veelzeggende scène kijkt Bergers Yves naar Luchino Visconti’s The Damned (1969), een film waarin een jonge Berger de hoofdrol speelde. Net als in The Beast boort Bonello hier een fascinerend meta-narratief aan: Saint Laurent draait net zozeer om de acteurs als om de rollen die ze vertolken.
Droom, realiteit, herinnering en fantasie lopen in elkaar over in een film die met terugwerkende kracht gaat over oude mannen die uit vorige levens zijn gegroeid: Yves Saint Laurent en Helmut Berger verlangen allebei terug naar het succes, de faam en de adoratie van weleer. Niet voor niets is een schilderijtje van Marcel Prousts slaapkamer een visueel leidmotief in de film. Bonello’s melancholische biografiefilm verpakt Proustiaanse mijmeringen in een bedwelmende film, doordrenkt van het pijnlijke besef dat het genadeloze verstrijken van de tijd zich op den duur van ons allen meester zal maken.
Saint Laurent is vanaf 31 januari 2025 te zien op MUBI (VoD).