ROAD TO PERDITION

Na de Oscarregen voor American beauty verfilmde Sam Mendes een stripverhaal over getergde gangsters in de jaren dertig.

Tom Hanks maakt de meeste indruk als hij niet lacht. De mondhoeken iets naar beneden gebogen, die bekende frons tussen zijn wenkbrauwen. Waarom kan ik mij zijn blik in Philadelphia en Saving private Ryan zonder problemen voor de geest halen, terwijl ik me hem niet breed lachend kan herinneren? Ellende past hem gewoon beter.
"Het spijt me, maar op de weg naar de hel kun je geen rechtsomkeer maken", zegt zijn treurige blik in Road to Perdition. Michael Sullivan (Tom Hanks) bracht zijn jeugd door onder de hoede van de lokale maffiabaas John Rooney (Paul Newman). Daardoor is zijn lot als volwassene eigenlijk onafwendbaar: samen met Conner Rooney (David Craig) knapt hij voor zijn stiefvader de vervelende klusjes op. Sullivan is geen gangster omdat hij ervan geniet mensen neer te schieten; hij is vooral een huisvader die ten tijde van de Depressie zijn gezin probeert te onderhouden en zijn zoons wil behoeden dezelfde weg als hij te volgen. De droefheid en spijt in zijn blik is één van de aspecten waardoor deze tweede film van Sam Mendes het maffiagenre een nieuwe draai geeft.
Door conventies te gebruiken en te breken, maakte Mendes met American beauty al een bijzondere film. Met Road to Perdition doet hij hetzelfde. De familie is Iers, niet Italiaans, en als er doden vallen is dat eerder onafwendbaar dan verdiend. Baas Rooney klaagt zelfs over het grote aantal slachtoffers dat in een korte tijd is gevallen door de maffia-activiteiten. De enige twee karakters die wel passen binnen de harteloze maffiawereld, zien we regelmatig met een lach om de lippen. "I shoot the dead", vertelt de persfotograaf annex huurmoordenaar Maguire (Jude Law) breed grijnzend aan zijn doelwit. Conner Rooney heeft een verklaring voor zijn eeuwige glimlach: "Because it is all so fucking hysterical."

Beladen
Na verloop van tijd kan de dikopgelegde moraal over vader-zoonrelaties en loyaliteit vervelend worden. Toch blijft de film visueel twee uur lang fascinerend. Het begint al bij het openingsshot: Michael Jr. (Tyler Hoechlin) fietst langs een rij wachtende fabrieksarbeiders om de krant te verkopen. De symboliek druipt er vanaf: Michael gaat tegen de stroming in en kiest dus een andere weg. Het is zo mooi in beeld gebracht dat deze overdaad niet erg is. Ademloos kijk je naar de lijnen in het beeld, de lichtval, de kleuren.
Road to Perdition is duidelijk gebaseerd op een stripboek: de beelden vertellen het verhaal, niet de dialogen. Als Michael gevraagd wordt zijn vader te roepen voor het eten en hij door de schaarsverlichte gang loopt, klopt je hart in de keel. Als iemand wordt doodgeschoten, vloeit het bloed rijkelijk, maar het is zo poëtisch in beeld gebracht dat de grofheid wegvalt. Gesprekken zijn zeldzaam en kort, en daardoor altijd beladen. Mendes geeft ook muziek van Thomas Newman (American beauty) een belangrijke plaats in zijn film: het vult het verhaal aan zonder overheersend te worden. Slechts op één moment is het geluid afwezig en dat is meteen de indrukwekkendste scène van de film. Zo romantiseert Mendes de maffiawereld niet, maar maakt hij haar wel mooier.

Floortje Smit