RAINING STONES

Na Riff raff presenteert regisseur Ken Loach opnieuw een film over de schrijnende problemen in de Britse samenleving. Maar laat u zich door dit zwaarmoedige onderwerp niet afschrikken. Raining stones is beslist geen treurige film over treurige mensen, maar een hartverwarmend portret van de overlevingskracht van ‘gewone’ mensen met alledaagse moeilijkheden.

Het werk van Ken Loach komt voort uit het gedachtengoed van de zogeheten Free Cinema-beweging, een groep documentairemakers die in de jaren zestig realistische, individuele films maakte over het alledaagse bestaan. Free Cinema is verdwenen, maar Loach houdt de idealen van destijds nog altijd hoog.
Jarenlang waren zijn films niet in Nederland te zien, maar met zijn laatste twee, Hidden agenda en Riff raff, beiden in Cannes bekroond, is daar verandering in gekomen. Loach’ achtergrond als documentairemaker is in zijn speelfilms terug te vinden. Hij werkt met semi- of non-professionele acteurs, draait op locatie en zijn films staan met beide voeten in de werkelijkheid. Loach is niet geïnteresseerd in glamour, bij hem ontbreken mooie mensen, exotische lokaties of een flitsende art direction. Hij wil het ‘echte’ leven laten zien. En in Raining stones, net als in Riff-Raff, is dat het leven van de arbeidersklasse van Groot-Brittannië. De twee films hebben overigens niet alleen hun onderwerp gemeen: ook de producent (Sally Hibbin), een deel van de cast en het kleinschalige formaat (16mm) zijn gelijk gebleven.

Gestolen schaap
Raining stones vertelt het verhaal van de werkeloze Bob (een mooie rol van Bruce Jones, die in werkelijkheid een baan als melkboer combineert met die van standup comedian) die koste wat het kost zijn dochter een jurk voor haar eerste communie wil bezorgen. In het begin van de film zien we Bob in een hilarische scène samen met zijn vriend Tommy een schaap stelen. Tommy wordt overigens gespeeld door Ricky Tomlinson, die de lezer zich wellicht herinnert als de bouwvakker uit Riff raff die door een paar gesluierde vrouwen wordt betrapt als hij een bad neemt in een vreemd huis. Het schaap schijt niet alleen de bestelwagen en beide mannen onder, even later blijkt ook alle moeite voor niks want de plaatselijke slager is niet geïnteresseerd in schapevlees. Wel wil hij het beest voor de twee mannen slachten. Uit arren moede proberen Bob en Tommy de stukken vlees in pubs te slijten. Tevergeefs, want niemand heeft een cent te makken. De ellende is compleet als de bestelwagen wordt gejat. Maar Bob laat zich niet uit het veld slaan. Hij pakt elk karweitje aan om in godsnaam de 150 pond voor de jurk van zijn dochter bij elkaar te sprokkelen. Hij maakt riolen schoon, is uitsmijter in een disco en steelt de grasmat van de countryclub van de conservatieven. Zo lang het maar een paar centen oplevert. Wanneer hij ten einde raad geld leent van een meedogenloze woekeraar, loopt het echt mis.

Woekeraar
Een opvallende rol is weggelegd voor de pastoor. Van een ware socialist als Loach, zou je een pessimistische visie op de kerk verwachten. En inderdaad horen we Jimmy, de neef van Bob die actief is in de Labourpartij, het ouderwets marxistische adagium dat godsdienst het volk eronder houdt, herhalen. Maar uit de manier waarop Loach de pastoor vervolgens portretteert blijkt dat hij er een realistischer visie op na houdt. De pastoor is namelijk een vriendelijke en verstandige man die wanhopig probeert Bob het idee uit zijn hoofd te praten dat hij zo’n dure jurk voor zijn kind moet kopen. En wanneer Bob zich geheel in de nesten heeft gewerkt doordat de woekeraar mede door zijn toedoen om het leven komt, adviseert de pastoor hem niets tegen de politie te zeggen. De geestelijke is de enige in de gemeenschap tot wie Bob zich kan richten en hij kwijt zich wonderwel van die verantwoordelijkheid. Op zo’n manier weet Loach te vermijden dat zijn film een rechtlijnig links pamflet wordt.
Cinematografisch valt er weinig te genieten aan Raining stones: geen duizelingwekkende camerabewegingen, briljante vertelstructuur of grootse acteerprestaties. Desalniettemin is deze film een ware verademing in vergelijking met wat we doorgaans in filmhuis en bioscoop krijgen voorgeschoteld. Eindelijk weer eens een onderhoudende film over gewone mensen met herkenbare problemen. Een film ook, die misstanden aan de kaak stelt zonder ooit echt belerend te worden. Je zou hem verplicht willen stellen aan alle politici.

Jeroen van Bergeijk