Radical

Dit op Sundance bekroonde drama over een idealistische docent op een basisschool in de Mexicaanse grensstreek bedient zich van clichés en is onnodig sentimenteel.

In het Mexicaanse Matamoros, gelegen op een steenworp afstand van Texas, stelt het onderwijs weinig voor, zo laat de openingsscène van Radical zien. Het ontbreekt aan moderne digitale onderwijsmiddelen, leraren geven les met harde hand, er wordt gesjoemeld met eindtoetsen en onderwijsbesturen stellen bij de werving van nieuwe docenten nauwelijks eisen aan de kandidaten. Geen wonder dat in de straatarme en door drugskartels geteisterde grensstad ongeveer de helft van de leerlingen na de basisschool het onderwijs verlaat.

Idealist Sergio (Eugenio Derbez uit Coda, 2021) wil daar verandering in brengen door op zijn nieuwe school een onorthodoxe manier van lesgeven te introduceren. Op de eerste lesdag gooit hij alle stoelen in het lokaal door elkaar en veinst hij als bootvluchteling in zee te drijven. Wie helpt hem? Het blijkt een exercitie die ertoe moet leiden dat de leerlingen met elkaar in conclaaf gaan over natuurkundige fenomenen als zwaartekracht en dichtheid. Want hoe drijft een boot?

Met dit soort koddige praktijkvoorbeelden probeert Sergio zijn pupillen eerst te ontregelen om ze vervolgens te enthousiasmeren. Daar slaagt hij behoorlijk in, tot ongenoegen van de andere onderwijzers. Ook ontdekt de leraar dat er een paar talenten in zijn klas zitten: een geboren clown, een filosoof in de dop en een aspirant-astronaut.

Filmmaker Christopher Zalla laat in zijn film, die op Sundance 2023 de publieksprijs won, zien dat jonge kinderen in de Mexicaanse grensstreek niet mogen dromen. Van hen wordt verwacht dat ze zich voegen naar de door drugsbendes opgelegde mores. Maar er gloort hoop aan de horizon, want Radical is gebaseerd op ware gebeurtenissen. In 2011 haalde een docent in Matamoros het landelijke nieuws omdat zijn klas buitengewoon goed scoorde op de eindtoets. Hij had de onderwijskundige lethargie en onverschilligheid verruild voor gewiekste lesmethoden en broodnodig optimisme.

Zalla giet dat verhaal in een drama dat nergens schuurt of echt spannend wordt. Ja, Derbez is een zeer charismatisch acteur. Maar je kan je niet aan de indruk onttrekken dat hij een soort clichéversie vertolkt van de meester die linksom of rechtsom door iedereen aanbeden zal worden. Een onderwijzer die oneliners spuwt als “soms is geloven niet genoeg” en Nelson Mandela’s “alles is onmogelijk totdat het een keer wordt gedaan”. De film volgt een formule die al erg vaak en stukken beter (zie bijvoorbeeld Monsieur Lazhar, 2011) tot uitvoering is gebracht.

Radical is in dat opzicht de typische winnaar van een publieksprijs. Het is een film die niemand voor het hoofd wil stoten en complexe problematiek moedwillig versimpelt. Een film die door te dromen de realiteit volledig uit het oog verliest.