Monsieur Lazhar

In dit Oscar-genomineerde drama en winnaar van de publieksprijs op het filmfestival in Rotterdam helpt een Algerijnse vluchteling als docent een Canadese schoolklas de zelfmoord van hun juf te verwerken.

Het is goddank geen alledaags gezicht: op een school in Montréal bungelt het lichaam van een juf aan het plafond van een leeg klaslokaal. De vrouw heeft zich opgehangen. Kinderen, docenten en ouders zijn verbijsterd, waarna het bekende ritueel begint: inschakeling van een psycholoog, informatieavonden voor ouders en het herdenken van de juf. Maar er moeten ook praktische zaken worden geregeld, zoals het vinden van een nieuwe leerkracht voor de klas van de dode leerkracht. Dat laatste wordt opgelost als een docent van Algerijnse afkomst, meneer Bachir Lazhar uit de filmtitel, zich ongevraagd meldt. Hij overtuigt het schoolhoofd ervan dat hij de juiste man is om de klas over te nemen.

Het is geen bluf, want Bachir helpt de kinderen door de moeilijke periode heen. Hij doet dat niet door de zelfmoord zo snel mogelijk te vergeten, maar door er over te praten. Als de kinderen in zijn klas loskomen, komen gruwelijke verhalen naar boven. Zoals dat van een Chileense jongen, die een opa had die in de tijd van de dictatuur tijdens een marteling om het leven kwam doordat hij uit het raam sprong. Bachirs openheid leidt tot een conflict met het schoolhoofd als hij een opstel van een leerling door de school wil verspreiden. Dat het kind zich in het opstel afvraagt of de juf met haar zelfmoord ‘een gewelddadige boodschap’ wilde afgeven, vindt het schoolhoofd respectloos. Bachir is het niet met haar eens: “Jezelf ophangen in een klas is wel respectvol?”

Monsieur Lazhar toont de botsing van twee culturen: de één gaat krampachtig om met de dood en wil kinderen er niet mee confronteren, in de andere is de dood een dagelijks verschijnsel, dat zich niet laat wegduwen. Bachir komt uit Algerije, waar de dood in de jaren negentig door de burgeroorlog overal aanwezig was. Ook in zijn leven hield de dood gruwelijk huis, wat hem naar Canada heeft doen vluchten. In dit kabbelende, welvarende land heeft men nauwelijks benul wat immigranten als hij hebben doorstaan. In de klas omschrijft een collega ballingschap als een leuke avontuurlijke reis naar een nieuwe toekomst. Als Bachir tegen haar zegt dat voor de meeste immigranten ballingschap ontworteling betekent, kijkt ze alsof ze water ziet branden. Monsieur Lazhar is een krachtig pleidooi om kinderen ook bij dramatische gebeurtenissen serieus te nemen. De boodschap komt over, maar er is één probleem: Bachir is zo’n keurige modelimmigrant — altijd beleefd, fatsoenlijk, beheerst — dat het moeilijk is om in hem een traumatisch verleden te zien.