Presence

Steven Soderbergh zet weer eens een genre op zijn kop door in Presence (vanaf deze week in twee bioscopen) een spookverhaal te vertellen vanuit het oogpunt van het spook.

Een week na Black Bag komt ook de film die Steven Soderbergh direct ervoor maakte in enkele bioscopen. Horrorfilm Presence kreeg geen officiële Nederlandse release, maar is vanaf deze week alsnog te zien in Studio/K in Amsterdam en Kino in Rotterdam; wie weet volgen meer bioscopen dit voorbeeld.

Of nou ja, horror. Presence leunt wel op dat genre, en specifiek op de subset van haunted house-films, maar volbloed horror is dit niet. Er vloeit vrijwel geen bloed en ook schrikmomenten zijn schaars. Veel meer draait het in Presence om een zich gestaag opbouwende onderhuidse spanning, die vooral voortkomt uit een ijzersterke gimmick: dit is een spookfilm geheel gezien vanuit het perspectief van het spook.

Soderbergh maakt geen horror, maar speelt met het genre. Zo pakte de regisseur al meerdere genres aan, sinds hij na zijn kortstondige ‘pensioen’ rond 2013 zo’n beetje de hardest working man van de filmwereld werd. Zo maakte hij een sportfilm met High Flying Bird (2019), een bejaarden-op-reisfilm met Let Them All Talk (2020), film noir met No Sudden Move (2021), surveillance-thriller met Kimi (2022) en spionagefilm met Black Bag. Die laatste twee werden net als Presence geschreven door David Koepp.

Telkens grijpt Soderbergh de kern van zo’n genre en leunt hij narratief op de pijlers ervan, maar steeds resulteert dat in films die vooral het zeer herkenbare signatuur van de filmmaker zelf dragen. Dat wil zeggen: veel snappy gemonteerde scènes rond mensen die praten, en visueel een voorkeur voor vervormende lenzen. Zowel camerawerk als montage verzorgt Soderbergh zelf, onder de vaste pseudoniemen Peter Andrews (naar zijn vaders voornamen) en Mary Ann Bernard (naar zijn moeder).

In mijn recensie van Black Bag schreef ik al over de openingsscène van die film, een lang aangehouden shot dat het hoofdpersonage volgt door een nachtclub. Wie weet was het voor Soderbergh een manier om Presence van zich af te schudden, want in deze film bestaat élke scène uit een enkel shot. Die shots glijden in statig tempo door een riant huis in een Amerikaanse buitenwijk, en bekijken de wereld door de ogen van een geest die daar rondhangt. Eerst is het huis leeg, dan komt er een gezin wonen: workaholic moeder Rebekah (Lucy Liu), overbezorgde vader Chris (Chris Sullivan), verwende oudste zoon Tyler (Eddy Maday) en dochter Chloe (Callina Liang), getraumatiseerd door de recente dood van een goede vriendin. Chloe is haar vaders oogappeltje en lijkt ook het meest de interesse van de geest te hebben, van wie cameraman Soderbergh zelf dus in zekere zin de lichaamsloze vertolker is.

In een strak opgezette 86 minuten ontrafelt Presence stukje bij beetje wie of wat de geest is, maar vooral ook hoe dit dysfunctionele gezin zo uit elkaar groeide. Want de titel van de film slaat net zo goed op de ‘aanwezigheid’ in dit huis, als op het gebrek aan aanwezigheid dat deze vier mensen in elkaars levens hebben. Met dramatische gevolgen.