PAUL DANS SA VIE

De landelijke beelden van een verdwijnend boerenleven in paul dans sa vie doen verlangen naar vroeger toen alles nog puur en eenvoudig was. Maar pas op. Zo romantisch was het misschien toch niet.

Het ruige boerenland aan de Normandische kust met zijn kleine veldjes en stenen muurtjes, de stilte die alleen verbroken wordt door een vogel en een verre misthoorn, de koeien in de ochtendnevel, het karretje met de melkbussen, het zijn beelden die je de adem doen inhouden.
De documentaire van Rémi Mauger over de 75-jarige boer Paul Bedel was aanvankelijk voor de Franse televisie gemaakt, maar bleek ook een groot succes in de bioscoop. Met rustige observaties van de dagelijkse bezigheden op het kleine boerderijtje voert Mauger ons binnen in een wereld die eigenlijk al tot het verleden behoort. Wie nostalgisch is aangelegd zal ruimschoots aan zijn trekken komen, al zegt dat misschien meer over de kijker dan over de film, die met veel liefde en aandacht is gemaakt maar zich verder betrekkelijk neutraal opstelt. Als we romantiek willen zien in het karnen van de melk en het vangen van kreeften moeten we dat zelf weten. Voor Paul is het allemaal niets bijzonders. Hij is gewoon blijven boeren zoals zijn vader heeft gedaan, al hebben de paarden wel plaatsgemaakt voor een inmiddels ook hoogbejaarde tractor. Paul snapt wel dat hij niet met zijn tijd is meegegaan, maar spijt heeft hij niet.

Stille tragiek
Rémi Mauger is zelf in Normandië geboren en kende Paul uit zijn jeugd. In de film houdt hij zich verder op de achtergrond. Wel schuift hij een nieuwsgierige jongeman die ook wortels in de streek heeft als een soort alter ego naar voren. Deze Fabrice zit bij Paul aan het ontbijt, snuffelt in diens opschrijfboekjes en mag zelf eens proberen hoe dat gaat, koeien melken. Fabrice maakt mooie tekeningen in zijn schetsboek en vertegenwoordigt op een onnadrukkelijke manier niet alleen de filmmaker maar ook de kijker. Het is eigenlijk maar een kleinigheid, maar het onderstreept wel hoe zorgvuldig Mauger deze kalme en toch levendige studie heeft gecomponeerd. Nederlandse kijkers zullen de sterke overeenkomst opmerken tussen paul dans sa vie en het is een schone dag geweest, de film die Jos de Putter in 1993 over zijn Zeeuwse vader maakte.
Wat van paul dans sa vie net iets meer maakt dan zomaar een mooi portret van een eigenwijze boer is de stille tragiek die erin sluipt. Het is het laatste jaar dat Paul zijn koeien verzorgt en het afscheid van zijn beesten doet hem zichtbaar verdriet. De symboliek van dat afscheid wordt versterkt door het feit dat Paul geen kinderen heeft, en de twee zussen met wie hij het boerderijtje deelt zijn ook ongetrouwd gebleven.
Ja, het is een schilderachtig stel, denk je nog even. En dan is er onverwacht die ene korte scène die alles in een ander daglicht stelt. Zomaar ergens in een weiland vertelt de oude kromme Paul aan de filmmaker over de dag dat zijn vader geen kracht meer had om de ploeg te sturen. Paul nam het over en liet zijn andere plannen varen. "Misschien was alles anders gelopen als ik dat niet gedaan had", peinst hij in een zeldzaam emotioneel moment. "Misschien hadden mijn zussen dan ook een gezin gesticht." Paul houdt zich groot en de filmmaker is te discreet om er verder in te roeren. Maar we weten genoeg. Het boerenleven was helemaal niet romantisch.

Leo Bankersen