Passion simple

Het heet een sensueel psychologisch drama, en de rijkelijk aanwezige sekscènes vormen de blikvanger van Passion simple. Ongegeneerd in beeld gebracht, overigens zonder de details die het porno zouden maken. Maar wat drijft Hélène?

Passion simple, naar het autobiografisch geïnspireerde boek van Annie Ernaux en vorig jaar opgenomen in de Cannes-selectie, is het verslag van een affaire die ontaardt in een obsessie. Hélène, universitair docent literatuur en gescheiden moeder, is een jongere Rus tegengekomen die iets schimmigs bij het consulaat doet. Ze krijgt hem niet uit haar hoofd. De vrijpartijen zijn frequent, heftig, maar ook kort. Zodra het gedaan is gaat hij er vandoor. Zij mag hem niet bellen, moet wachten tot hij weer afspreekt.

Is het lust die haar drijft? Zeker, maar is dat alles? De Libanees-Franse regisseur Danielle Arbid filmt het zonder oordeel. Bijna zakelijk, behalve die eerste zoen- en neukpartij waar we al snel middenin duiken. Die is heel close, bijna als een worsteling van in elkaar geknoopte naakte lichamen. Het doet denken aan extreme huidhonger.

Maar het meest onthullende naakt is kort daarvoor: het gezicht van Hélène in close-up. Zacht en vlak uitgelicht om de kwetsbaarheid te versterken, terwijl ze tegenover een onzichtbare psychiater haar verhaal doet. Het is die naaktheid, dat gezicht van de actrice Laetitia Dosch, met die mengeling van hunkering en onzekerheid, waar Arbid telkens naar terugkeert. Het gezicht dat de film uiteindelijk redt van het romantische clichéverhaal dat het bijna is geworden.

Getatoeëerd lijf
Dat zo’n verhaal rigoureus vanuit vrouwelijk perspectief wordt verteld is mooi, al is daarmee nog niet gezegd dat ook de traditionele rollen zijn omgedraaid. Ja, Hélène geniet zonder omhaal van de seks, en het lichaam van voormalig danser Sergei Polunin, die de Rus Alexandre speelt, krijgt ruim aandacht. Maar aan de andere kant is Hélène toch afhankelijk van de nukken van die vent die nu eens vaag glimlacht, dan weer beledigend is. Wanneer een meer feministische vriendin van Hélène voorstelt eens zo’n app te gebruiken om seksueel contact met allerlei mannen te leggen om zo je eigen lust te vieren, slaat dat toch niet aan. Zo vrij voelt Hélène zich niet. Het is haar overkomen. Het lijkt sterkt op een verslaving.

Er zijn af en toe mooi klinkende filosofische woorden en verwijzingen. Een fragment uit Hiroshima mon amour, hints over de rol van vrouwen, Hélène’s studie naar de schrijfster Aphra Behn, feminist avant la lettre uit de zeventiende eeuw. Maar het blijft vooral theorie. Met name de eerste helft van Passion simple is als psychologisch drama aan de magere kant. Is zo’n verslag van een verslaving meteen ook een boeiend verhaal? Vaak bekroop me een gevoel van herhaling, zonder dat ik Hélène’s hunkering echt kon invoelen. Eigenlijk leefde ik nog het meest mee met haar zoon Paul (mooie bijrol van Lou-Teymour Thion), die ze soms compleet vergeet, en die zich afvraagt waarom zijn moeder toch zo raar doet.

Merkwaardig ook dat die geheimzinnige Alexandre, die getrouwd is en behalve een rijk getatoeëerd lijf weinig te bieden heeft, rechtstreeks uit zo’n romannetje uit de stationskiosk lijkt te komen. Opzet? Vermoedelijk. Die boekjes komen immers ook letterlijk in beeld. Maar hoe moeten we dat opvatten? Waarschijnlijk om te benadrukken dat die minnaar voor Hélène eigenlijk een fantasiefiguur is.

Pas halverwege, wanneer ze instort en de grip verliest, ontstaat er iets dat impact heeft. Een van de momenten die me onverwacht raakten is bijvoorbeeld wanneer ze door de stad dwaalt en aangesproken wordt door een vriendelijke automobilist die zich afvraagt of het wel goed met haar gaat.

Als we die krampachtige vrijpartijen en soms pretentieuze hints negeren, zien we dat Hélène het meeste tot leven komt in de scènes waarin Alexandre niet in de buurt is. Dan valt ook op dat Arbid beelden en sfeer zelfverzekerd kiest. Mede dankzij het subtiele spel van Dosch groeien die situaties, vaak met het rumoer van de grote stad als achtergrond, toch uit tot een ontroerend portret, open voor interpretaties. Ik zag vooral een eenzame vrouw, met seks als surrogaat voor wat werkelijk telt. Op gezette tijden geïllustreerd met songs over de grillen van de liefde, waaronder Aznavours ‘C’est merveilleux l’amour’.

Passion simple is vanaf 4 februari te zien via Picl en Vitamine Cineville.