Numb

Op een Iraanse kleuterschool moeten jongens en meisjes chocola zien te maken van wat de grote mensen hen bijbrengen over seksualiteit. Dat is niet alleen voor hen verwarrend.

Van bidden krijg je baby’s. Meisjes zijn engeltjes die kunnen vliegen. En als je geen ondergoed draagt, krijg je te maken met de onderbroekenpolitie. Dat zijn zo een paar wijsheden die de vijfjarige Roham oppikt op een Iraanse kleuterschool van respectievelijk een religieuze leraar, een klasgenootje en zijn moeder. Waar de blauwe plekken vandaan komen op het lijf van zijn vriendinnetje Rana, dat blijkt een ingewikkelder kwestie.

De op kinderhoogte gedraaide speelfilm Numb (Asab keshi) begint zonnig en komisch, in een kwieke documentairestijl die zich voegt naar het geïdealiseerde beeld dat vaak van de kindertijd wordt opgehouden. Het speelplein oogt paradijselijk, een danslesje uitbundig, uitleg over religieuze regels grappig.

Maar al snel trekt de zon weg en sijpelt door hoe het kinderleven in de praktijk minder rooskleurig is dan de bezoekende tv-crew, de religieuze leraar en hun ouders het graag voorgesteld zien. En wel door toedoen van diezelfde volwassenen, die er een dubbele moraal op na blijken te houden qua seksualiteit. Wat ze zeggen en wat ze doen speelt zich af in verschillende werkelijkheden. Azad, een ondeugend klasgenootje, verstopt zich regelmatig achter een half Phantom-of-the-Opera-masker; zo verbeeldt filmmaker Amir Toodehroosta de worsteling van de kleuters met die hypocriete wereld.

De gedramatiseerde vertelling speelt zich af tussen een op school opgenomen kindertelevisieshow en een toneelstukje dat voor de ouders wordt opgevoerd. De camera blijft vrijwel altijd in de schoolomgeving. Maar wat er thuis speelt, nemen de kinderen mee naar school: zorgen over de komst van een nieuw zusje; outcast zijn als adoptiekind; fysieke mishandeling; emotionele verwaarlozing; seksueel misbruik. De staat duikt op in een goocheltruc van een vader met een geldbriefje dat wel van kleur maar niet van staatshoofd verandert. Zo maakt Numb deel uit van een rijke traditie aan Iraanse kinderfilms als dragers van sociale kritiek.

De complexe thematiek rond door sekse bepaalde mores mengt zich met de magisch-realistische wereld van de kinderen, en soms is de cryptische verhouding daartussen even verwarrend voor hen als voor de kijker. De film is op zijn best bij spontane observaties, zoals wanneer Roham knikkebolt op de achterbank van een auto. Dat volwassenen het vaak makkelijker vinden kinderen ergens de schuld van te geven dan hun eigen verantwoordelijkheid te nemen, is een pijnlijke spiegel die Roham het publiek aan het slot voorhoudt, als spel en spontaniteit op het podium samenvallen.