NUAGES. LETTRES À MON FILS

Filmmaakster Marion Hänsel (Between the devil and the deep blue sea, The quarry) verzamelde tijdens haar filmreizen wolken van over de hele wereld. In een meditatieve montage smolten ze samen tot een brief aan haar zoon.

In de hemel van Marion Hänsel klinken flarden Vivaldi en Bach en dan klinkt er weer niets. De wind. De gekmakende, rustgevende, hysterische, fluisterende, windstille wind. Die wolken van vandaag naar morgen blaast. Naar eigen zeggen is de filmmaakster al haar hele leven door wolken gefascineerd. Maar over haar fascinatie voor wolken gaat haar documentaire-essay Nuages (Clouds) niet. Die laat ze alleen maar zien. Waarschijnlijk doen wolken, waar ook ter wereld, haar nog het meeste denken aan haar inmiddels volwassen zoon. Want voor hem smeedde ze wolken uit Afrika en wolken uit Amerika aan elkaar en schreef er een introverte voice-over bij, waarin ze hem toespreekt en hem haar gedachten over het moederschap toevertrouwt. Actrices van naam (Catherine Deneuve, Charlotte Rampling, Antje de Boeck) spraken de diverse versies in.

Moedergedachten
De sombere luchten van de Hollandse meesters doen haar altijd denken aan de eerste keer dat ze haar zoon, toen vier weken oud, alleen liet om weer aan het filmen te slaan. En zo zijn er meer hoogst persoonlijke moedergedachten, van het egocentrisme dat ze als kinderloze ervoer, tot de geboorte van het besef dat ze dankzij haar zoon nooit meer alleen zou zijn.
Marion Hänsel moet bij wolken aan haar kind denken, anderen misschien aan een geliefde, of aan oorlogen, of aan schuimtaart of aan helemaal niets. Dat maakt Hänsels bespiegelingen voor de meeste toeschouwers wat willekeurig, en zeker door hun bescheiden karakter — alsof ze dat zelf ook besefte — ook weinig relevant.
Het natuurgeweld van donderstormen en dikke witte wattenwolken, de manier waarop Hänsel een kringloop van elementen laat zien, van mist naar regen naar vuur naar rook naar sneeuw en ijs tot ijle vrieskou, door dauw en nevel, zijn eigenlijk genoeg. Ondersteund door een door Michael Galasso (In the mood for love) gecomponeerde lucide soundtrack is Nuages een droomreis door schilderkunst en muziekgeschiedenis. Zeker naar het einde toe, als schilderijen van René Magritte, William Turner, François Delacroix, Georges Hendrik Breitner en Hendrik Willem Mesdag bewijzen hoe goed Hänsels oog voor wolken is. Haar wolken van celluloid en licht doen niet onder voor de wolkenklassieken van verf.
Het bijzondere van Nuages is dat Hänsel op de juiste momenten op de juiste plaatsen was. Ze heeft de mooiste zonsondergangen, de beste bliksemschichten, de rokerigste avondnevels en een eeuwigdurend waaien in de woeste baaierd vastgelegd op een manier die laat zien dat film beweging is.
Het is beeldschoon. Maar een beetje oneerbiedig gezegd is het natuurlijk ook een videoband van een knapperend haardvuurtje op een televisiescherm: je kunt er van alles in zien.
"Wat kan ik over de wolken aan de hemel zeggen?" vraagt Hänsel zich aan het einde van haar film af. "Kijken, naar ze kijken en verder niks."

Dana Linssen