Mrs. Lowry and Son
De biografie als kamerspel
Na de weerbarstige romantische schilder William Turner speelt Timothy Spall nu de ingetogen modernistische schilder L.S. Lowry. Mrs. Lowry and Son, over de relatie van de schilder met zijn moeder, overtuigt door dicht te blijven bij het hoorspel en toneelstuk waarop het gebaseerd is.
Een groter contrast is haast niet mogelijk. Zo weerbarstig als het romantische Britse schildericoon William Turner was in persoon en werk (zie zijn haast abstracte zeegezichten), door Timothy Spall neergezet in Mike Leigh’s Mr. Turner (2014), zo simplistisch, modernistisch en industrieel Engels is het werk van L.S. Lowry die Spall nu gestalte geeft in Mrs. Lowry and Son. Lowry is (zeker in Nederland) minder bekend; zijn werk is nog het best te omschrijven als een kruising tussen Breughel en Grandma Moses, uitgevoerd als grimmige kindertekeningen met een beperkt kleurenpalet. Hij verbeeldt eenlingen die tegen wil en dank als groep op straat lopen, in de spits, of na het werk de fabriek verlatend.
Ook qua persoonlijkheid was Lowry niet het type ‘grootse kunstenaar’. Tot aan zijn pensioen werkte hij als huurincasseerder. Op de zolder van zijn ouderlijk huis had hij een atelier ingericht – zelf noemde hij het liever een werkruimte – waar hij in zijn vrije tijd zijn kunst maakte. Nog tot rond zijn vijftigste woonde hij in dat ouderlijk huis, als mantelzorger voor zijn bedlegerige, dominante moeder Elizabeth (Vanessa Redgrave).
De relatie tussen moeder en zoon is de kern voor deze biografische film van Adrian Noble, die zijn carrière begon als theatermaker. Het is niet het soort biografie dat de gehele levensloop onder de loep neemt, maar spitst zich toe op een specifieke periode, na de dood van Lowry’s vader. Binnen die periode spitst het zich zelfs toe op één ruimte in het huis. Mrs. Lowry and Son is de biografie teruggebracht tot kamerspel.
De film is gebaseerd op een hoorspel van Martyn Hesford, die het zelf voor het toneel bewerkte en nu ook verantwoordelijk is voor het filmscript. Met zijn eenheid van plaats en tijd is de film net als die eerdere verschijningsvormen zeer dialoog-gedreven. Hesford en Noble houden mooi in het midden of dit een dialoog is die jaren bestrijkt of slechts een paar dagen. Daarbij is vooral lof op zijn plaats voor de twee hoofdrolspelers. Acteerlegende Vanessa Redgrave zet moeder Lowry neer als een vrouw die vanuit bed regeert: dan weer snerend, dan weer zwak, net hoe het haar uitkomt. Met een stem die gaat van fluisterend naar heerlijk schmierend plat Engels. Daartegenover Timothy Spall, onbeholpen en fragiel als deze grote kunstenaar die nog nauwelijks erkenning kreeg.
In plaats van het verhaal onnodig op te blazen voor het grote scherm, houdt Noble het juist klein. Binnen die kleine kamer creëert hij een eigen wereld op de vierkante centimeter, waarbij de verstikkende benauwenis van Victoriaans behang op je afkomt. Zo heft Noble met Mrs. Lowry and Son de grens tussen toneel en film op.
