Un monde
De gruwelen van de basisschool
In het neorealistische drama Un monde van de Belgische filmmaker Laura Wandel krijgt de kijker toegang tot de afgeschermde wereld van de basisschool. In intiem detail zien we hoe Nora, nieuw op school, moet proberen de ongeschreven regels van de wrede chaos op school te begrijpen.
Betraande wangen, trillende lippen, smekende ogen. Het is haar eerste schooldag en Nora wil niet gaan. Haar oudere broer Abel pakt haar vast en stelt haar gerust: “Het komt goed. Je zult vrienden maken. In de pauze zie ik je weer.” Maar als de pauze aanbreekt, vertelt hij haar dat ze niet samen kunnen spelen.
Op school gelden andere regels, zo leert Nora snel. “De oudere jongens pesten nieuwe kinderen”, legt Abel haastig uit wanneer Nora tijdens de pauze aan zijn zijde blijft. Maar Nora’s aanwezigheid blijkt vooral Abels reputatie aan te tasten. Nu is het Abel die gepest wordt. Eerst is ze nog vastbesloten haar broer te helpen, maar uiteindelijk draagt Nora zijn afdaling in de kinderhiërarchie als een schandteken. “Hij is mijn broer niet”, zegt ze in een wanhopige poging haar eigen reputatie te redden. In de ogen van de Belgische filmmaker Laura Wandel is het op de basisschool namelijk jij of ik.
Het neorealistische drama Un monde is een beklemmende kijk op de gruwelen van de basisschool, gegrond in het overtuigende spel van Maya Vanderbeque als de angstige Nora. Un monde, want het leven op het schoolplein is een op zichzelf staande wereld. Met zijn eigen hiërarchie, spelregels en wetten. Eén waar ouders buitenspel staan en docenten achter de feiten aan lopen.
De kijker heeft daarmee een gepriviligieerde positie. We krijgen niet alleen inzicht in wat zich achter de schoolhekken afspeelt, maar ook toegang tot de belevingswereld van een kind. Er is geen muziek; in plaats daarvan vormt het gejoel en gekrijs van kinderen de soundtrack. Nora wordt van dichtbij gefilmd, met de camera op ooghoogte. Volwassenen en oudere kinderen staan vaak net buiten het kader. En Abel, arme Abel, is bijna altijd ergens achter in beeld te vinden, net zoals hij constant ruimte in het achterhoofd van Nora inneemt.
De pesterijen, die vaak meer lijken op martelingen dan kindergeplaag, zijn lastig te verteren. Maar de machteloosheid die Nora voelt, die constant van haar gezichtje is af te lezen, zorgt voor de spanning die de kern vormt van dit drama. Uiteindelijk moet Nora de ongeschreven regels leren van een plek die op het eerste oog zo wreed lijkt dat ’ie wel wetteloos moet zijn.
