Miséricorde
De goddelijke zooi die we zijn

Miséricorde
Jérémie komt vanwege een overlijden na lange tijd terug in z’n geboortedorp waar de boel al snel uit de hand loopt, in deze schitterende onderkoelde komedie.
Een auto rijdt over Franse binnenwegen. De bestuurder zien we niet. Er klinkt vagelijk dreigende, verontrustende muziek. Lijkt het, want de muziek staat net te zacht om goed te horen. Veel in Alain Guiraudie’s fantastisch onderkoelde Miséricorde staat net te zacht om goed te horen. Dat is opzettelijk.
Ik wil geen genre noemen. Niet zozeer omdat de film zich niet tot één genre beperkt, maar vooral om zoveel mogelijk open te laten hoe je de film gaat zien. Je raadt het misschien al: lees deze recensie pas verder na de film te hebben gezien. Over de betekenis van de titel wil ik het ook niet hebben. Die kun je gewoon opzoeken.
De auto arriveert in een dorpje. Een man is overleden. De vader van een jeugdvriend van de bestuurder. De moeder spoort de gast elk dag aan langer in het dorp te blijven. De jeugdvriend zet hem elke dag meer onder druk om te vertrekken. Dan loopt alles gierend uit de hand.
Miséricorde zet de ogenschijnlijke orde van wat we voor onze ogen zien – de film lijkt realistisch, de mensen lijken zich gewoon te gedragen – tegenover een innerlijke wanorde, die een mix is van verlangens, quasi-rationele keuzes, ondoorgrondelijke gedachtesporen en idealen. Hoe is deze situatie plotseling zo extreem uit de hand gelopen? Waarom doen we wat we doen? Weten we het zelf wel? Waarschijnlijk vrijwel nooit. Het steeds weer net andere verhaal dat gast Jérémie aan anderen vertelt om te verklaren wat er is gebeurd, is ook het steeds weer net andere verhaal dat hij zichzelf voorhoudt.
Maar gelukkig is er de Kerk, in de persoon van de zwijgzame pastoor Philippe, die als een soort Columbo steeds op de juiste plek opduikt en de juiste priemende vraag stelt terwijl hij eigenlijk alles al lijkt te weten. Maar die uiteindelijk geheel uit eigenbelang de boel rechtpraat, zoals de Kerk vaker heeft gedaan in de afgelopen tweeduizend jaar. Al die idiote handelingen en leugens en valse rechtvaardigingen en rechtpraten wat krom is, presenteert de film met een uitgestreken gezicht. Maar wat een goddelijke komedie is Miséricorde.