MICMACS À TIRE-LARIGOT

Bij iedere film van regisseur Jean-Pierre Jeunet (amélie) zijn de verwachtingen hooggespannen. Het schelmenavontuur micmacs lost ze niet in.

Een filmstudio is het mooiste speelgoed dat een jongetje kan krijgen, schijnt Orson Welles te hebben uitgeroepen tijdens het maken van citizen kane. Een mooi beeld: de kolossale Welles als kind in een speelgoedwinkel. Het kost weinig moeite om in zijn plaats Jean-Pierre Jeunet te zien, want ook deze Franse regisseur is dol op speelgoed. Zijn films zijn verpletterend inventieve constructies, waarin fantasierijke visuele hoogstandjes over elkaar buitelen.
Jeunets benadering heeft in de filmwereld tot tweespalt geleid. Het ene kamp ziet de maker van le fabuleux destin d’amélie poulain als een erfgenaam van Méliès, het andere als een fröbelaar, die achter visuele bluf verbergt dat hij niets heeft te melden. Het is het eeuwige verschil tussen realisten en fantasten, waarbij meestal wordt vergeten dat ook realistische films geen kopieën van de werkelijkheid zijn, maar constructies. Ondergetekende bevindt zich wat het meesterwerk amélie betreft in het Méliès-kamp.
Het begint ernaar uit te zien dat Jeunet deze film nooit meer zal evenaren. Na amélie stelde opvolger un long dimanche de fiançailles lichtelijk teleur, maar echt slikken is het bij micmacs à tire-larigot — de titel betekent zoiets als ‘een karrenvracht problemen’. Die zijn er inderdaad, want Jeunet betoont zich met het schelmenavontuur een wereldvreemde filmmaker, die denkt dat humor á la Louis de Funès nog steeds hilarisch is. Een pijnlijk misverstand.

Slangenvrouw
micmacs voert in Parijs een man op die geraakt wordt door een verdwaalde kogel, waarna hij zijn appartement en werk verliest, zodat hij als zwerver op straat terechtkomt. Als hij erachter komt dat de kogel van de wapenfabriek komt, die ook de landmijn leverde die zijn vader in een oorlog in een Afrikaans land het leven kostte, bindt hij de strijd aan met de wapenindustrie. Steun vindt hij bij een groepje zwervers en uitgestotenen, die onder een vuilnisbelt een recyclingbedrijf runnen. Het levert Jeunet de kans om uit te pakken met kleurrijke personages, zoals een slangenvrouw, die nooit meer dan stripfiguren worden. De film zit vol verwijzingen naar de klassieke en recente filmgeschiedenis (Chaplin, mission impossible), maar die voelen nooit als een warme hommage.
Niet eerder stonden in een film van Jeunet vorm en inhoud in zo’n schril contrast tot elkaar. Er mankeert niets aan de vervreemdende production design. Ook zit de film weer volgepropt met inventieve, maffe mechanische apparaten. Het kleurgebruik — warme geelfilters en kille blauwfilters — is sfeervol. Maar door het infantiele verhaaltje en de onnozele hoofdpersoon is dat allemaal tevergeefs. Misschien komt het door de moeizame voorgeschiedenis. Jeunet werkte na un long dimanche de fiançailles een paar jaar aan de verfilming van The life of Pi, maar uiteindelijk trok Fox de stekker eruit, omdat de film te duur zou worden. Omdat hij niet weer een paar jaar wilde wachten, schreef Jeunet met zijn vaste scenarist Guillaume Laurent snel micmacs. Ook nu weer dreigde het mis te gaan, omdat hoofdrolspeler Jamel Debbouze zich op het laatste moment terugtrok. Hij werd vervangen door Dany Boon, die in de exploderende boxofficehit bienvenue chez les ch’tis liet zien dat hij droogkomisch talent heeft, maar hier bewijst dat hij geen Chaplin is. Hopelijk kunnen we later zeggen dat micmacs een tussendoortje was.

Jos van der Burg