Matthias et Maxime
Een dier dat uit zijn vel barst
De achtste speelfilm van het Canadese multitalent Xavier Dolan is bescheiden van opzet, maar groots van thematiek: wat gebeurt er als liefde een levenslange vriendschap verstoort?
Sinds J’ai tué ma mère, zijn debuut uit 2009, levert de nu 31-jarige Xavier Dolan in zo’n straf tempo films af dat je inmiddels van een oeuvre kunt spreken, met The Death & Life of John F. Donovan (2018) als enige dure uitschieter: ondanks de medewerking van Hollywood-sterren als Natalie Portman en Susan Sarandon leek Dolan de grip op wat hij nu eigenlijk wilde vertellen te zijn kwijtgeraakt.
Met Matthias et Maxime, een klein verhaal over een vriendengroep uit Montreal, keert hij gelukkig terug naar de kern. Dolan schreef, regisseerde, produceerde, monteerde én speelt een van de hoofdrollen: Maxime, een timide jongen met een grote wijnvlek op zijn gezicht en een hartverscheurend disfunctionele achtergrond. Over zijn moeder, een depressieve, agressieve ex-junkie (Anne Dorval, een van Dolans vaste actrices) waakt hij als een moedeloze voogd: hij doet haar boodschappen en verzorgt de administratie, maar elk bezoek ontaardt in een ontploffing van verwijten en gemep. Vader is afwezig, broer laat niets van zich horen. Als uitvlucht heeft Maxime bedacht om naar Australië te vertrekken – waarom precies is onduidelijk, zijn Engels is pover en hij kent er niemand, maar dat maakt het verlangen niet minder begrijpelijk.
Zijn jeugdvriend Matthias zit ook klem, al heeft hij meer kansen gehad dan Max en leidt hij het sociaal wenselijke leven van een hoogopgeleide net-dertiger: veelbelovende carrière op een advocatenkantoor, keurig huis met een keurige verloofde die doet aan ‘meidenbrunches’ – het dedain waarmee Matthias het uitspreekt doet je al in de allereerste scène vermoeden dat hij zich wel heel strak in het pak heeft laten naaien.
Tijdens een vriendenweekend met hun oude, vaste kliek geven Matthias en Maxime toe aan het opdringerige verzoek van een jonger zusje dat bezig is met een filmproject om haar afwezige acteurs te vervangen: ze dienen elkaar te kussen, gewoon, als twee mensen, want voor haar generatie “doet dat hele man-vrouwonderscheid er niet meer toe”. Gedwee buigen ze zich naar elkaar toe, en dan springt het beeld heel even op zwart.
Die kus is de motor van de rest van de film, die zonder dat er iets opzienbarends gebeurt zindert van de spanning. De dagen tot het vertrek van Maxime tikken weg; Matthias staart steeds afweziger uit het raam; Maxime krijgt afscheidskadootjes, er wordt keihard gefeest met steeds weer dezelfde kluit jongemannen, maar er is iets verstoord geraakt. Liefde is hier een oerkracht, verwarrend en bedreigend; je hart breekt bij de gedachte dat ‘Max en Matt’ elkaar misschien door te buigen voor conventies zullen mislopen.
Matthias et Maxime is vooral een acteursfilm – de opdringerige stilistische trucjes van zijn eerdere werk laat Dolan hier achterwege. Alle (bij)rollen worden even naturel en krachtig ingevuld: Louise Bombardier als Maximes sombere tante Ginette bijvoorbeeld maakt grote indruk in één enkele scène. Op het festival van Cannes lichtte Dolan toe dat hij de film ook als een viering van de groep heeft bedoeld; de jongens lijken af en toe één groot dier dat schreeuwt, springt en danst. Een dier dat uit z’n vel barst.
