MANNEKEN PIS

Het verschil tussen Belgische en Nederlandse acteurs is te vergelijken met het verschil tussen Belgische en Nederlandse voetballers. De Belgen zijn over het algemeen veel speelser en luchtiger in hun spelbenadering. De debuutfilm Manneken Pis van de Belg Frank Van Passel geeft hiervoor weer eens een passend bewijs. De verhaallijn is wat mager, maar door de humor blijft de film toch overeind.

Harry, de hoofdpersoon van Manneken Pis, is een typische anti-held. Hij heeft vijf jaar in een weeshuis gezeten. Zijn ouders overleden toen hij twaalf jaar oud was. Hij is blijkbaar al die jaren amper de deur uit geweest, want hij spreidt een wereldvreemdheid ten toon die je alleen in boeken en in films tegenkomt. Het is zo’n type held die je vooral in Europese films ziet. Er zou een interessante vergelijkende studie te maken zijn tussen de metafoor van de held in Europese en Amerikaanse films. De sullige, onzekere zonderlingen uit Europa tegenover hun stoere en vechtlustige tegenhangers uit het land van de westerns. Forrest Gump is natuurlijk een uitzonderling, net als de personages van iemand als Jim Jarmusch. Je zou er ook nog de Russische films bij kunnen betrekken. De centrale figuur in de film Happy days — onlangs te zien bij de VPRO — is eigenlijk compleet gestoord en onaangepast. Maar op zijn manier toch ook een held.

Toeval
Aan het begin van Manneken Pis heeft Harry net het weeshuis verlaten en arriveert hij in de grote stad om een zelfstandig bestaan op te bouwen. Omdat hij niet de man is om zelf initiatieven te nemen is hij sterk afhankelijk van het toeval. Zonder zelf ook maar een vinger uit te steken ontmoet hij meteen de eerste dag een leuk meisje, vindt hij een redelijke woning en krijgt hij een baantje als afwasser. Vooral zijn eerste eigen kamer krijgt hij op zeer ludieke wijze in de schoot geworpen. De vorige bewoonster, een oudere vrouw, heeft zelfmoord gepleegd en wordt voor Harry’s neus per ambulance afgevoerd. Na een korte blik van verstandhouding met de hospita kan hij per direct de woning betrekken. De buisjes met de fatale slaapmiddelen staan nog in de ijskast.
Harry’s geluk kan niet op als het meisje, zij werkt als tramconductrice, in hetzelfde flatgebouw blijkt te wonen en dat ook de liefde wederzijds is. Zijn twee collega-afwassers worden na een kort conflict zijn beste vrienden. Zoveel voorspoed kan natuurlijk niet lang aanhouden. Er komen onverwachts problemen in Harry’s liefdesleven en daar komt hij de rest van de film eigenlijk ook niet meer vanaf. Ondanks de verwoede pogingen van de ontroerende hospita die het tweetal op alle mogelijke manieren weer bij elkaar probeert te brengen.

Flashbacks
Manneken Pis is een helder gestileerde en aanstekelijke tragi-komedie. Om gelukkig te zijn heb je weliswaar niet veel nodig, maar zelfs dat geluk duurt niet altijd eeuwig. Zo lijkt de boodschap van de film te luiden. Er wordt gemakkelijk geacteerd, waarbij vooral het spel van Ann Petersen, in de rol van de oude hospita Denise, eruit springt. Ze lijkt niet alleen qua uiterlijk op Simone Signoret, maar zij evenaart deze grote actrice ook in andere, meer artistieke opzichten. Frank Vercruyssen en Antje De Boeck spelen overtuigend, alhoewel hun verliefdheid nooit geloofwaardig wordt. Minder sterk zijn de verschillende flashbacks, waarin we Harry als twaalfjarige jongen zien en zijn ouders en jongere zusje nog leven.
De familieleden zijn omgekomen bij een auto-ongeluk. Vader parkeerde de auto midden op de spoorrails en terwijl de kleine Harry een plasje doet wordt de auto geramd door een trein. De suggestie wordt gewekt dat Harry’s liefdeproblemen zijn terug te voeren op de laatste woorden die hij tegen zijn moeder heeft gezegd. "Ik houd van jou", zei de kleine Harry, voordat hij achter een boom zijn behoefte ging doen. Los van het feit dat dit een vrij ongewoon moment is voor zo’n mededeling, is het jammer dat dit soort oppervlakkige psychologische verklaringen nu ook bij onze zuiderburen opduiken.
De film opent met een flasback, waarin de voltallige familie nog vrolijk zingend in de auto zit. Vreemd genoeg is dit veruit het mooiste stukje van de film. De close-ups van de vier familieleden zijn op een doordachte manier gefilmd, waarbij de stijl veel losser is dan in de rest van de film. Het lijkt haast alsof hier een andere cameraman aan het werk is geweest, maar dat zal wel niet. Debuterende regisseurs zijn óf veelbelovend óf teleurstellend. Wat mij betreft zit Frank Van Passel er tussenin.

François Stienen