Love 3D (Gaspar Noé)

Love is het spraakmakende resultaat van Gaspar Noé’s zoektocht naar de heilige graal van de erotische cinema: een film waarin seks en drama samenkomen, die je kan opwinden maar ook ontroeren.

Door Hugo Emmerzael

"Ik wil films maken van bloed, sperma en tranen." Het had zo Gaspar Noé, enfant terrible van de Franse art­house, geweest kunnen zijn die dit zei, maar de woorden komen uit de mond van zijn filmische alter ego Murphy. Hij heeft de hoofdrol in Noé’s Love, inderdaad een film over bloed, sperma en tranen, waarin Murphy terug­denkt aan zijn tijd met ex-vriendin Electra. Hij denkt aan de highs en de lows van hun relatie: de eerste ont­moeting en de verliefdheid, maar ook het verleggen van (seksuele) grenzen, uitmondend in vreemdgaan en pijn. Hij denkt aan de seks en daar zien we genoeg van terug: expliciete penetratie, trio’s, orgies waar Eyes Wide Shut nog wat van zou kunnen leren en cumshots, soms recht over het publiek heen in glorieus 3D. "Ik wil filmen wat cinema zich, om commerciële of juridische redenen, maar zelden toestaat", schreef Noé over het ontstaans­proces van Love, "het filmen van de organische dimen­sie van verliefd zijn." Noé is met Love op een queeste geweest naar de heilige graal van de erotische cinema: dat ene punt waar seks en drama samenkomen, waar het publiek net zo geil als ontroerd van kan raken.

Pinokkio
Of Noé die heilige graal ook echt gevonden heeft valt volgens sommigen te betwisten. ‘Sommige verfijnde zielen zullen […] claimen dat ze Love "saai" vonden. Ik garandeer het. En ik zeg ook dat, net als bij Pinokkio, hun neuzen zullen groeien.’ Dat schreef The Guardian de dag na de langverwachte midnight screening van Love op het Filmfestival Cannes. Precies zoals Peter Bradshaw voorspelde rolden de onderkoelde recensies binnen. ‘Na een dag turven, blijkt letterlijk iedereen die de film gezien heeft ‘m saai te vinden’, noteerde ook de Filmkrant vanuit Cannes. Die lauwe reactie op Noé’s seksuele opus zegt iets over de problematische relatie tussen seks en drama in film. Seks is toch hét grote onderwerp? Hoe kunnen mensen dat plotseling saai vinden?

Meer dan seks
Misschien heeft het iets te maken met de ingewikkelde relatie die cinema met pornografie heeft. Die twee werelden kunnen tegenwoordig niet verder van elkaar staan. Vroeger keek men pornografie nog in de bioscoop en werd het erotische dus meer als cinema benaderd. Wie vandaag bijvoorbeeld naar erotische cultklassiekers als Radley Metzger’s The Opening of Misty Beethoven (1976) of Stephen Sayadian’s Café Flesh (1982) kijkt, ziet meer dan seks alleen. Deze films overstijgen het pornografische en tonen je een wereld om je in te storten met personages om iets bij te voelen. Inmiddels heeft de consumptie van seksuele beelden zich naar het internet verplaatst, en in het privédomein teruggetrokken. En dat merk je aan het aanbod: korte clips in plaats van lange films, kwantiteit in plaats van kwaliteit, formats in plaats van verhalen, amateurs in plaats van professionals, in medias res in plaats van context. Verhaal is steeds overbodiger geworden in pornografie. Tegenwoordig kan je door nieuwe technologieën bijvoorbeeld over de (jawel) "saaie" stukjes heen springen. Gelijk door naar het strippen, pijpen, penetreren of ejaculeren.

Fatalistische liefde
In Love zijn het juist die zogenaamde saaie stukken die je niet wil missen. Het zijn de momenten waar we Murphy en Electra leren kennen, hun problemen beginnen te begrijpen en hun fatalistische liefde kunnen doorgronden. Die kennis maakt de seks spannend. Lichamen liegen niet en juist in bed wordt duidelijk dat de relatie steeds ingewikkelder wordt. Murphy denkt gedurende Love over deze dingen na, terwijl zijn nieuwe vriendin met hun kind opgescheept zit. Seks is hier niet alleen bevrijdend, maar ook bindend. Seks kan van een jongen een man maken, en van een man een vader. Noé toont bovendien dat seks net zo gemakkelijk van een vader weer een hulpeloze jongen maken. Seks blijkt de drijvende kracht achter elke persoonlijke ontwikkeling te zijn.

Graal
Toch schrijft Noé in Love geen eenzijdige functie toe aan seks. Seks is hier gewoon seks en juist dat maakt deze film bijzonder. Soms is die seks liefelijk, soms hatelijk; soms is die seks dierlijk en instinctief, soms menselijk en bedachtzaam; soms is die seks opwindend en soms is die afstotelijk. Maar één ding is de seks in ieder geval altijd: interessant. Omdat Noé met Love een film heeft gemaakt waarin liefde perfect wordt weergegeven, geestelijk en lichamelijk, functioneel en onzinnig, allesomvattend en nietszeggend. Noé heeft met Love dus wel degelijk een heilige graal van de erotische cinema gevonden, sommige mensen zien er simpelweg het heilige niet van in.