Les premiers les derniers
Op zoek naar het hart
Na de zomerse lyriek van het jongensavontuur Les géants komt Bouli Lanners met iets dat het volstrekte tegendeel lijkt, maar misschien toch over hetzelfde gaat.
Dolende figuren in een grauw landschap onder winterse, verwaaide wolken. De wijde vlakten die de Belgische filmmaker en acteur Bouli Lanners vond in de Noord-Franse streek Beauce zijn al vergeleken met het decor voor een laaglandwestern.
Zelf dacht ik meer aan iets sciencefictionachtigs, een schaars bevolkte wereld waarin, zoals een van de hoofdpersonen gelooft, het einde der tijden nabij is. Er zijn zelfs – zie de titel – Bijbelse verwijzingen. Er is een zich Jezus noemende zwerver met een kogelgat in zijn hand en een even bescheiden als indrukwekkende bijrol van de hoogbejaarde Max von Sydow als priester.
Maar terzake. Les premiers les derniers volgt de lotgevallen van twee oudere, tamelijk vermoeide premiejagers (Albert Dupontel en Lanners zelf) die een mobiele telefoon met belangrijke inhoud moeten opsporen. Tegelijkertijd trekken Esther en Willy, een hongerig en verdwaasd jong stel, door dezelfde streek. Ogenschijnlijk op de vlucht, maar ook met een wanhopige drang om een onbestemd doel te bereiken.
Dat de wegen van die twee koppels elkaar kruisen ligt voor de hand, net als het feit dat die ontmoeting tamelijk onvoorspelbare, zelfs gewelddadige gevolgen heeft. Toch zijn die plotwendingen en de sympathieke maar ietwat ontnuchterende ontknoping minder belangrijk dan de vreemde, fascinerende betovering die deze in schitterend Cinemascope gevangen wereld oproept.
Maar het belangrijkste is misschien wel de liefde waarmee Lanners zijn figuren leven inblaast. Want terwijl de gebeurtenissen hun onnavolgbare loop nemen zijn het telkens terloopse terzijdes die je onverwacht raken. Juist door het contrast met die onheilspellende, ongastvrije omgeving.
De afwezige blik bijvoorbeeld van een van de premiejagers die verraadt dat hij heel andere dingen aan zijn hoofd heeft. De bezorgdheid van zijn compagnon, die vermoedelijk een zorgzamer inborst heeft dan zijn soms bikkelharde optreden suggereert. Momenten van twijfel en kwetsbaarheid wanneer overpeinzingen over onze sterfelijkheid zich opdringen. Beschermende handen die hulp bieden bij het maken van een vuurtje tegen de nachtkou. Ogen die tegelijkertijd angst en dromerig verlangen weerspiegelen. Plotselinge schrik en paniek. Zachte, bijna gefluisterde stemmen.
Want Les premiers les derniers mag dan in eerste instantie opvallen door de surrealistische sfeer, uiteindelijk is het een door en door menselijk verhaal waarin de acteurs meer ruimte krijgen dan je aanvankelijk verwacht. Met al hun eigenaardigheden zijn de personages in deze vreemde wereld verrassend realistisch en vaak ook ontroerend. Les premiers les derniers is een rauwe film met een zachtmoedige kern waarin de hoofdpersonen bij elkaar de kracht en troost vinden die zo broodnodig is. Het zoeken naar kameraadschap en geborgenheid in een soms bizarre en ongastvrije wereld.
