In Order of Disappearance

Ook de Noren kennen hun Tarantino en weten hoe je wraak ijskoud, maar ook met ironie en humor kan opdienen.

Het is mijn taak om de beschaving bereikbaar te houden, zegt een zestiger over zijn werk: het met enorme sneeuwschuivers begaanbaar houden van de wegen in het hoge noorden van Noorwegen. Het opruimen van sneeuw gaat de man goed af, en later ook het opruimen van gangstergeteisem. De in het dorp tot ‘burger van het jaar’ uitgeroepen kerel begint een wraakmissie als zijn zoon door een drugsbende wordt vermoord. Hij zal niet rusten voordat hij de leider van de drugsbende heeft omgelegd. De man, die nooit een wapen in handen heeft gehad, begint met het één voor één in de val lokken en vermoorden van de hulpjes van de drugstycoon. Hun lichamen dumpt hij in een waterval. Het is het verhaal van de tien kleine negertjes, van wie er steeds eentje verdwijnt. Dat cijfer moeten we niet letterlijk nemen, want er vallen veel meer doden in de sneeuw. Dat komt doordat de drugsbaron een rivaliserende Servische drugsbende, die onder leiding staat van een oude maffiabaas (vermakelijke Bruno Ganz als schorre fluisteraar — hallo Marlon Brando), verdenkt van de moorden op zijn bendeleden. In de uitbrekende bendeoorlog regent het doden als herfstbladeren.
In Order of Disappearance moet het hebben van de tegenstelling tussen een keurige doodgewone alledaagse man die verandert in een efficiënte moordmachine, en een opgefokte drugstycoon, voor wie het plegen van moorden een tweede natuur is. Wie kan beter zo’n gewone man spelen dan Lars von Trier-acteur Stellan Skarsgård, in wiens alledaagse gezicht en blauwe ogen niemand een moordenaar vermoedt? In komisch contrast met de nuchtere vastberadenheid van zijn personage staat de hysterie van de in maatpakken geklede excentrieke drugsbaas. Achteloos schiet hij mensen een kogel door het hoofd, maar is wel bang voor zijn ex-vrouw, met wie hij ruziet over de voogdij van hun zoontje. Ook uit deze tegenstelling slaat de film komisch munt. In Order of Disappearance past in de categorie ironische gangsterfilms, waarvoor Tarantino ooit het model leverde. Dat is al een flinke tijd geleden, zodat de film weliswaar amusant is, maar ook een tikkeltje ouderwets. De moderne gangsterfilm is de ironie alweer een tijdje voorbij.

Jos van der Burg